باغستان قزوین و مداخلات غیر قانونی

باغستان قزوین و مداخلات غیر قانونی

دستگاه های اجرایی چند سالی است وعده‌ مسؤولان برای احیا و حفاظت باغستان قزوین، گوش باغداران و فعالین محیط زیست را پر کرده است.

قزوین از دیر باز شهری محصور در درختان و باغ‌های بزرگ بوده اما در طی دوره های مختلف و به تدریج به دلیل مداخلات غلط دستگاه های مختلف اجرایی و تغییر کاربری های غیر مجاز به یک فاجعه ی زیست محیطی تبدیل شده است هر چند از زمان پهلوی با کشیدن خط راه‌آهن بخشی از باغستان از بین رفت و شهر قزوین به سمت شمال شهر گسترش پیدا کرد، اما بیش از یک دهه است که این باغستان حال خوشی ندارد و هر روز به بهانه‌های مختلف تکه‌ای از این منطقه سبز به کارخانه‌ها، کارگاه‌های تجاری ـ اداری، قبرستان، جاده‌ها، خانه‌ها و … مبدل می شوند، بی‌آنکه به عواقبش فکر کنند.

در طول این سال‌ها استانداری، نمایندگان مجلس و دیگر مسؤولان کشور بارها اخطار زوال باغستان سنتی قزوین را داده و احیا و حفظ آن را خواستار شده‌اند همچنین در ۱۰ سال گذشته طرح‌های مطالعاتی و ساماندهی متعددی روی باغستان انجام شده و بر ارزشمندی و ضرورت حفظ آن تأکید شده است، به طوری‌که در سال ۹۴ شورای عالی معماری و شهرسازی ایران در راستای حفظ باغستان مصوبه‌ای صادر کرده و هرگونه تغییر در ۲۵۰۰ هکتار باغستان سنتی را ممنوع کرده اما در عمل به‌جای حفظ باغستان اقداماتی در راستای تخریب آن شکل گرفته است.

در تازه‌ترین مورد می توان به پروژه پل امام رضا(ع) اشاره کرد، این پل از جمله پروژه‌هایی است که در چندسال اخیر به یکی از چالشی ترین پروژه‌های نیمه تمام شهر قزوین تبدیل شده است. در تاریخ ۱۴ خرداد ۱۴۰۱ حوالی ساعت ۲ بامداد؛ گروهی از عوامل اجرای پروژه کمربندی شهر با ادوات و دستگاه های شهرداری قزوین به باغستان سنتی این شهر (که ثبت ملی شده) حمله و حدود ۲۰۰ راس درخت سبز و بارور بادام و پسته کهنسال را قلع و قمع و نابود کردند که با دستور شبانه دادستان و اعتراض شدید استاندار قزوین این عملیات متوقف شد. پیشتر طبق مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری و نظر به اهمیت تاریخی، میراثی و زیست محیطی این باغات، ادامه‌ی پروژه پل امام رضا به علت آسیبی که به باغستان رسانده و می رساند؛ متوقف شده بود. یا در موارد دیگر؛ مجوز تخریب بخشی از اراضی باغستان به انگیزه احداث مجتمع اداری ـ تجاری ۱۲ طبقه صادر شده و در خبرها آمده که مدیرکل میراث فرهنگی قزوین نیز یکی از موافقان و امضاءکنندگان اصلی این تغییر کاربری در کمیسیون ماده ۵ بوده است. یکی از دغدغه‌هایی که در تمام این سال‌ها تهدیدی جدی برای باغستان و درختانش به حساب می آمد، ساخت پل‌ها و جاده‌کشی‌ها به بهانه کاهش ترافیک از دل باغستان بوده است؛ از طرح احداث پل امام رضا (ع) گرفته تا کمربندی نسیم شمال، ساخت سد لاستیکی روی رودخانه ارنجک و …

در تمام مدتی که میراث فرهنگی در برابر تعرض‌ها و تخریب‌های باغستان قزوین، به عنوان یک اثر ملی سکوت اختیار کرده بود و به عقیده دوستداران میراث فرهنگی به نوعی با این طرح‌های مخرب همراهی می‌کرد، اعتراض و پیگیری دغدغه‌مندان بود که مانع از ادامه تخریب‌ها و گاه باعث توقف آن‌ها شد، اما اعتراض این دغدغه‌مندان تا کی می‌تواند به تنهایی مانع تخریب‌های بیشتر شود؟ با وجود این فریادخواهی‌ها امروز از این باغستان چه مانده است؟

نویسنده:سعید مخدومی