بود و نبود این دو نفر چه فرقی دارد؟ / مخمصه خاموشی در گرما و کرونا

کرونا ؛سید علیرضاکریمی در آفتاب یزد نوشت: فروغی مدیر جوان شبکه سه سیما اگر بداند پخش مستقیم فوتبال یورو ۲۰۲۰ چه داغی به دل مردم ایران گذاشته همین امروز دستور می‌دهد که پخش این بازی‌ها متوقف شود! چرا؟ عرض می‌کنم در ادامه.
بنده در زمان پخش این بازی‌ها از شبکه سه بیش از آنکه ذهن و چشمم معطوف به هنرنمایی بازیکنان داخل میدان باشد متمرکز بر هنرنمایی تماشاگران است! فکرش را بکنید؛ در حالیکه ما اینجا درگیر پیک پنجم کرونا هستیم و جرات نمی‌کنیم ماسک خود را قدری پایین بیاوریم مبادا کارمان به بیمارستان بکشد و سرگردان راهروهای مریض خانه‌ها شویم، فرنگی‌ها بدون ماسک و رعایت پروتکل‌های جهانی در استادیوم‌ها نظاره گر بازی‌های حساس و زیبای یورو هستند.
این فقط بخشی از داستان است. زیرا بعد از بازی نیز تازه جشن و پایکوبی‌ها شروع می‌شود. البته صدا وسیما این فقره را کمی به مردم رحم کرده و سانسور می‌نماید! وگرنه به داغ‌های دلمان اضافه می‌شد وقتی می‌دیدیم هنگامیکه ما بی‌برق، بی آب، بی واکسن و بی‌چیزهای دیگر هستیم در آن دیار تقریباً همه چیز نرمال است. اشتباه نشود. مشکل دارند ولی مشکلات به چالش تبدیل نمی‌شود.
این درحالیست که سوگمندانه اینجا، بر داغ‌ها روز به روز افزوده می‌شود؛ فی المثل در شرایطی که اوضاع از هر جهت به سامان نیست به خوبی حس می‌شود که بود و نبود برخی مسئولان تفاوتی ندارد. به نوعی این افراد موجودات اضافه‌ای در وزارتخانه‌های خود هستند!
مثلاً اگر آقای اردکانیان وزیر محترم نیرو از فردا به وزارتخانه نیایند و خدمت همسر و فرزند خود در کانادا باشند چه تغییری در شرایط مردم ایجاد می‌شود؟ در مورد آقای نمکی نیز همین است. وزیر بهداشت الان استعفا دهد، برود وکلاس‌های فن بیان و سخنرانی پرشور راه بیندازد چه تفاوتی در بروز سریالی پیک‌های کرونا می‌کند؟
حضور مدیر و مسئول زمانی محسوس و روشن است که تغییری مثبت در روند ایجاد شود. تمام وزارتخانه‌ها یکسری اقدامات روتین انجام می‌دهند که به خوبی کارمندان جزء نیز از آن خبر دارند و به نحو احسن انجام می‌دهند. این در شرایط بحران و خاص است که ارزش مدیران عالیرتبه، هنرمند و استراتژیک تعیین می‌شود. وگرنه وقتی خشکسالی نباشد، ورشکستگی نباشد، کرونا نباشد و… هر بنی بشری بلد است پشت آن میز بنشیند و حقوق چند ده میلیونی بگیرد.
و اما عرض پایانی: می‌خواهید بدانید تفاوت کجاست؟ می‌خواهید بدانید چرا مسائل و مصائب اینجا لاینحل باقی می‌ماند؟ می‌خواهید لمس کنید فرق شعر و شعور چیست؟ فقط کافیست این شب‌ها از شبکه سه صدا وسیما میزبان بازی‌های یورو ۲۰۲۰ شوید. البته اگر برق داشته باشید!
 
 آقای نمکی! شما مسبب فاجعه در سیستان و بلوچستان هستید
آرمان ملی نوشت: سیستان و بلوچستان در شرایط فاجعه قرار دارد و هر روز آمار مرگ و میر و مبتلایان در این استان رکورد شکنی می‌کند. بسیاری آنچه که شیوع کرونا بر سر مردم پنهاورترین استان کشور آورده، را «فاجعه انسانی» می‌دانند، البته به غیر از وزیر بهداشت که معتقد است این اخبار «بلوای سیاسی» و «سیاه نمایی» است و نسبت به انتقادهای گسترده از وضعیت رسیدگی به بیماران کرونا در استان سیستان و بلوچستان، آن‌ها آر «فتنه‌انگیز» خوانده و گفته است: «اکنون حداقل ۳۰۰ تا ۴۰۰ تخت خالی در سیستان و بلوچستان داریم و آنلاین می‌بینیم و رصد می‌کنیم. بلواها و سیاه‌نمایی‌ها و فتنه‌انگیزی‌ها را اگر کنار بگذاریم، یک روز گرد و خاک‌ها می‌خوابد و باران و لطافت، فضای واقعیت را نشان خواهد داد که چه بود و گروهی چه کردند.» همزمان، سیما لاری، سخنگوی وزارت بهداشت گفته: «خوشبختانه در مورد اکسیژن‌ساز و تخت بیمارستانی در استان سیستان و بلوچستان مشکل خاصی وجود ندارد.»
 وی همچنین اعــلام کــرده که «۶۰ درصد تست‌های کرونا در این استان مثبت است.» اما حسینعلی شهریاری رئیس کمیسیون بهداشت مجلس پر شدن تخت‌های بیمارستانی استان را تأیید کرده و برخی فعالان مدنی و اعضای کادر درمان در ایرانشهر و سراوان هم در روزهای گذشته از کمبود سرم و اکسیژن‌ساز گزارش داده‌اند. همچنین اسماعیل حسین زهی، نماینده خاش در مجلس نیز تأیید کرده «اوضاع سیستان و بلوچستان از مرز فاجعه رد شده» و از وضعیت خدمات درمانی و بیمارستانی این استان به شدت انتقاد کرد. در این میان فدا حسین مالکی، نماینده زاهدان در مجلس شورای اسلامی به «آرمان ملی» می‌گوید:‌ «مساله افزایش کرونا در استان پهناور سیستان و بلوچستان، از رنگ‌های قرمز و سیاه عبور کرده و به نقطه بحران رسیده است. مساله کمبود امکانات و تجهیزاتی که باید از طریق وزارت بهداشت در اختیار استان قرار بگیرد، مشکل اصلی ما است. با بررسی‌های ما امکاناتی که به کل استان از لحاظ تجهیزات و لوازم پزشکی قرار داده‌اند، به اندازه یک دهم جمعیت هم نیست و این عدم توازن و بی‌عدالتی که سال‌های اخیر از ناحیه وزارت بهداشت و درمان به استان ما روا شده، بی‌سابقه است. همچنین این در حالی است که با تعطیلی بازار و حالا با شتاب گرفتن آمار مرگ و میر در اثر کرونا، نوشته‌هایی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است که از رونق گرفتن کفن‌فروشی در سیستان و بلوچستان در کنار خیابان حکایت می‌کند.
 آقــای نمــکی چــرا بــه سیستان و بلوچستان نیامدید؟‌
وی در ادامه می‌افزاید: مسبب اصلی این شرایط و بروز فاجعه انسانی در استان، آقای نمکی است و دستگاه‌های قضائی باید به این امر ورود کنند. آن‌ها فقط مرزها را کنترل کردند و ما نیز به این مساله تاکید داشتیم، ولی وقتی شاهد هستیم، نیروهای متخصص ما که باید لوازم، تجهیزات پزشکی و دستگاه‌های اکسیژن ساز را در اختیار داشته باشند، اما از تهیه برخی از لوازم اولیه نیز عاجز هستند، چگونه می‌توانیم با این فاجعه انسانی مقابله کنیم. ۱۰ شهرستان استان سیستان بیمارستان ندارد، سؤال ما از آقای نمکی این است که چرا تا به حال به حساس‌ترین و بزرگترین استان کشور نیامده‌اید؟ ایشان چون فکر می‌کنند مردم استان سیستان و بلوچستان صبور و نجیب هستند و اعتراض نخواهند کرد، این استان را به حال خود رها کرده است. متاسفانه قدرت تصمیم گیری از مدیران ما گرفته شده، یعنی مدیر دانشگاه علوم پزشکی ما نمی‌تواند به وزیر انتقاد کند یا مشکل و کمبودش را در میان بگذارد. در جلسات خصوصی مسئولان دانشگاه از مشکلات و کمبودها حرف می‌زنند ولی این گلایه‌های جدی به وزارت بهداشت و شخص وزیر منتقل نمی‌شود. آن‌ها هم فکر می‌کنند دانشگاه و کادر درمان مشکل جدی ندارند.
 آمار فاجعه بار مرگ و میر
نماینده زاهدان در ادامه به سفر ایرج حریرچی، معاون وزیر به استان سیستان و بلوچستان اشاره می‌کند و معتقد است که‌ای کاش ایشان اصلاً نمی‌آمد، مالکی در ادامه خاطرنشان کرد: در صحبت‌های آقای حریرچی به نکاتی اشاره شد که داغ مردم را تازه کرد. این نکات مبین این واقعیت است که اطلاعات درست به ایشان و مجموعه وزارت بهداشت داده نمی‌شود. من چند بار به آقای وزیر تذکر داده‌ام و گفته‌ام هیاتی بفرستید تا ببینند مردم ما چه مشکلاتی دارند، اما تخصص آنها در این است که روی مشکلات و کمبودها سرپوش بگذارند. آقای نمکی آمار کرونا از مرز ۱۲۰۰ نفر در یک روز گذشته و این آمار مربوط به افراد مبتلایی است که به بیمارستان‌ها مراجعه می‌کنند. با توجه به فرهنگ مردم استان، بعضاً مبتلایان به بیمارستان نمی‌روند چون به علت آلودگی‌ها در بیمارستان‌ها، اعتمادی به بیمارستان ندارند و زمانی‌که در روستایشان فوت می‌کند، همان‌جا دفن می‌شوند و آمارهای غیر رسمی بیشتر از آن چیزی است که اعلام می‌شود. نماینده زاهدان در پایان صحبت‌هایش خاطر نشان کرد: براساس مصاحبه‌های ما و ایجاد موجی ملی علیه وزیر، ایشان تصمیم گرفته‌اند هفته آینده به سیستان و بلوچستان سفر کند. اگر قرار باشد سفر او مثل سفر آقای حریرچی باشد و بر واقعیت‌ها سرپوش بگذارند و بگویند که مشکل آنچنانی نداریم و بیش از ۲۵ درصد از تخت‌های ما پر است، همان بهتر که نیایند. قطعاً با تداوم این شرایط برخورد ما شدیدتر از برخوردی خواهد بود که در مجلس با ایشان داشتیم و ایشان باید به دستگاه قضائی پاسخگوی فاجعه انسانی در استان باشند.
 افزایش ابتلا در سیستان و بلوچستان
طبق آخرین آمار وزارت بهداشت و درمان، از یکشنبه تا دوشنبه (۱۴ تیر) ۱۵۷ بیمار در کشور جان خود را از دست دادند. همچنین در این بازه زمانی ۱۶ هزار و ۲۵ بیمار جدید نیز شناسایی شدند. تاکنون ۴ میلیون و ۴۷۵ هزار و ۱۵۴ نفر دُز اول واکسن کرونا و یک میلیون و یک هزار و ۱۶۶ نفر نیز دُز دوم را تزریق کرده‌اند و مجموع واکسن‌های تزریق شده در کشور به ۶ میلیون و ۴۷۶ هزار و ۳۲۰ دُز رسید. در حال حاضر ۹۲ شهر کشور در وضعیت قرمز، ۱۸۳ شهر در وضعیت نارنجی، ۱۷۳ شهر در وضعیت زرد قرار دارند. در این میان، لاری سخنگوی وزارت بهداشت گفت: تست‌های مثبت کرونا در این استان به حدود ۶۰ درصد رسیده و موارد بستری مبتلا به کووید ۱۹ در سیستان و بلوچستان برای اولین بار پس از یک سال اخیر به میزان متوسط کشوری رسیده است.
 
 سیستم برق اضطراری بیمارستان‌ها فرسوده است
آفتاب یزد همچنینی در گزارشی آورده است؛ این روزها قطعی برق در حال تبدیل شدن به یکی از معضلات بزرگ جامعه ما است. قطعاً قطعی برق بسیاری از امور شهروندان را مختل ساخته و اعتراض مردم را برانگیخته است. زیرا سال‌هاست که برق و استفاده از آن به جزو جدانشدنی از زندگی تبدیل شده است. اما در پی قطعی‌های مکرر برق در کشور برخی از اخبار منتشر شده مبنی بر اینکه قطعی برق باعث اختلال در روند درمان بیماران و همچنین فوت برخی از بیماران در بیمارستان‌های کشور شده است. بیمارستان‌ها به دلیل حیاتی بودن امور به برق اضطراری مجهز هستند و این برق باید توانایی پاسخ دهی به نیازهای بیماران مختلف را داشته باشد. ما در این گزارش تلاش کرده‌ایم صحت و سقم این اخبار را پیگیری کنیم زیرا در شرایط بحران انتقال اخبار درست یکی از اصلی‌ترین وظیفه اصحاب رسانه است زیرا نباید با اخبار نادرست استرس و اضطراب مضاعفی را به مردم منتقل کرد.
n فاجعه قطعی برق در بیمارستان‌ها
قطعی برق در نقاط مختلف کشور مشکلات بسیاری را ایجاد کرده و زندگی مردم را گرفتار کرده است. قطعی برق در بیمارستان‌ها بسیار خطرناک و حتی موجب مرگ بیماران می‌شود. فیلمی در فضای مجازی منتشر شده که نشان می‌دهد در آی‌سی‌یو برق‌ها رفته، بیماران یکی‌یکی در حال اکسپایر شدن هستند و دستگاه هم نیست و…این فیلم در صفحه دکتر محمدرضا هاشمیان – فوق تخصص آی سی یو بیمارستان مسیح دانشوری نیز منتشر شد. این پزشک متخصص که از روز اول مواجهه ایران با کرونا در تلاش برای بهبود حال بیماران درگیر با این ویروس کشنده هستند؛ است در گفتگو با رکنا در مورد این فیلم و اتفاقاتی که قطعی برق برای بیمارستان‌های ایران, بخصوص بیماران بخش کووید ۱۹ ایجاد می‌کند چنین گفت: اینبار فیلم این صحنه منتشر شده است اما ما با چنین صحنه‌هایی بارها مواجه شده‌ایم. اکسیژن که قطع می‌شود بعضی از ونتیلاتورها از دچار اختلال عملکرد می‌شوند. بعضی از ونتیلاتورها که توربینی هستند کاملاً از کار می‌افتند. رفت و آمد اکسیژن بسیار اثر بدی بر بیمار دارد. وقتی که چنین اتفاقی می‌افتد؛ تا کادردرمان بتوانند اکسیژن راتکمیل کنند گاها مشاهده شده که بیماران مبتلا به کووید جان می‌سپارند. بارها گفته‌ام که متاسفانه وزارت بهداشت جزئیات مرگ بیماران کووید ۱۹ را منتشر نمی‌کند.
n علت مرگ بیماران قطعی برق است؟
دکتر هاشمیان در مورد اینکه آیا جدول دقیق قطعی برق به بیمارستان‌ها اعلام شده است یا خیر تا با توجه به این جدول با چنین غافلگیری قطعی برقی کادردرمان مواجه نشوند، گفت: این موارد را روسای بیمارستان‌ها می‌دانند. دکتر هاشمیان در ادامه تاکید داشت: مسئله‌ای که در مورد قطعی برق و مواجه شدن این شرایط برای دستگاه ونتیلاتور که وزارت بهداشت در اختیار بیمارستان‌ها قرار داده است این است که وزارت بهداشت بدون هماهنگی و بررسی انجمن و دستگاه ونتیلاتور را خریداری کرده است که این دستگاه‌ها با قطعی برق دچار اختلال شدید در عملکرد می‌شوند. دستگاه ونتیلاتور تلویزیون نیست که با متصل شدن به برق اضطراری عملکردش بدون اختلال ادامه داشته باشد. کوالیتی دستگاه ونتیلاتور کاملاً دچار افت می‌شود. برق اضطراری کیفیت عملکرد را کاهش می‌دهد و فشار اکسیژن کم می‌شود و بیمار ازدست می‌رود. دکترهاشمیان با گفتن از اینکه افت اکسیژن بیمار کووید بسیار خطرناک است افزود: افت اکسیژن برای بیماران کووید که زیر اکسیژن هستند بسیار حیاتی است و جانشان را به خطر می‌اندازد. دکترهاشمیان در مورد اینکه چند درصد بیماران مبتلا به کرونا در ایران در حد فاصل قطع برق و اتصال دوباره به برق اضطراری دچار افت اکسیژن حیاتی شده و جان خود را از دست داده‌اند چنین توضیح داد: نمی‌دانیم. وزارت بهداشت به صورت دقیق علت مرگ بیماران کووید را اعلام نکرده است. این جز اسرار طبقه‌بندی شده وزارت بهداشت است که تحت هیچ شرایطی اعلام نمی‌شود. تیم جدید وزارت بهداشت شاید بتواند جزئیات فوت را یافته و اعلام کند و آمار دقیق مرگ و میر کرونایی مشخص شود.
n سیستم‌های برق اضطراری به احتمال قوی با اهمال رو به رو شده است
در این خصوص همایون سامه‌یح نجف‌آبادی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در این باره به آفتاب یزد گفت: «بیمارستان‌ها به سیستم برق اضطراری مجهز هستند اما دو مسئله وجود دارد: چندین سال بود که ما در کشور قطعی برق نداشتیم به همین دلیل رسیدگی به این سیستم‌ها به احتمال قوی با اهمال رو به رو شده است. از سوی دیگر فرسودگی این سیستم‌ها وجود دارد که این هم مزید بر علت است. اما بسیاری از بیمارستان‌ها سیستم برق اضطراری دارند و از این سیستم هم استفاده می‌کنند. اخباری مبنی بر اینکه در اتاق عمل قطعی برق باعث مرگ بیمار شده است من تحقیق کردم و این مسئله یعنی فوت بیمار در اتاق عمل به دلیل قطعی برق صحت ندارد.»
n بیماران در خانه در معرض خطر هستند
در ادامه زهرا شیخی عضو هیئت رئیسه کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی نیز در این باره به آفتاب یزد گفت: «بر اساس بررسی‌هایی که من انجام دادم کلیه بیمارستان‌ها برق اضطراری دارند و امکان قطعی برق وجود ندارد. اما امکان دارد در برخی از بیمارستان‌ها کشش برق اضطراری مورد سؤال باشد. از سوی دیگر عده‌ای از بیماران درگیر با کرونا در خانه باید از دستگاه‌های اکسیژن استفاده کنند و این دستگاه‌ها به برق نیاز دارند و امکان دارد در زمان قطعی برق حیات این عده در معرض خطر قرار بگیرد ما در حال پیگیری این موضوع نیز هستیم.»
n مردم از لحاظ روانی حد تحملی برای تاب‌آوری در شرایط بحرانی دارند
ما درباره صحت این موضوع به سراغ چند تن از پزشکان نیز رفتیم که همه آن‌ها اذعان داشتند که بیمارستان‌ها مجهز به برق اضطراری هستند و بعید است در بیمارستان‌ها برق قطع شود زیرا جان بیمار کاملاً در خطر می‌افتد و بیمارانی وجود دارند که بدون دستگاه‌های مختلف برای چند دقیقه هم امکان زنده ماندن ندارند. در آخر به سراغ بابک قرائی مقدم پزشک متخصص رفتیم و نظر او را درباره قطعی برق و بیماری کرونا منعکس کرده‌ایم. بابک قرائی مقدم پزشک و کارشناس در این باره به آفتاب یزد گفت: «بیمارستان‌ها به برق اضطراری مجهز هستند زیرا به هر حال برای موارد اضطراری به برق نیاز دارند. اما باید بحث کلی‌تری در این زمینه مطرح شود. شرایط کشور ما از لحاظ بیماری و مبارزه مردم با بیماری کرونا بسیار شرایط وخیمی است. ما الان در شرایط گرمای وحشتناک که واکسیناسیون به خوبی انجام نگرفته است شاهد آن هستیم که مردم در این گرما به فعالیت‌های روزانه خود ادامه دهند. در این اثنا مسئله قطعی برق هم اضافه شده است. مردم از لحاظ روانی حد تحملی برای تاب‌آوری در شرایط بحرانی دارند. ما به مردم مدام می‌گوییم پروتکل‌ها را رعایت کنید ولی الان در چنین شرایطی مردم چگونه می‌توانند پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنند؟ در گرمای ۴۰ درجه جنوب کشور مثل سیستان و بلوچستان و خوزستان در زمان قطعی برق و گرمای شدید چگونه مردم رعایت پروتکل‌های بهداشتی را نیز تاب می‌آوردند و رعایت می‌کنند. دیگر مردم حتی تحمل استفاده از ماسک را هم نیز ندارند. در شرایطی که ویروس دلتا در کشور شیوع پیدا کرده است و سرعت سرایت پذیری ۵۰ درصد بیشتر از ویروس اولیه را دارد. مردم با قطعی برق رفاه نسبی اندک خود را نیز از دست داده‌اند. عده‌ای که توانایی مالی دارند به مسافرت خارج می‌روند و در آن جا واکسن دریافت می‌کنند یا همین قشر ثروتمند در داخل کشور به واکسن‌های میلیونی دسترسی دارند اما سایر اقشار این جامعه حتی دسترسی مناسب به برق ندارند. نمی‌شود فقط به مردم گفت پروتکل‌های بهداشتی را همچنان رعایت کنید. هنوز جمعیت بالای ۷۰ سال کشور ما به صورت کامل واکسیناسیون نشده‌اند. از طرف دیگر مسئولین درصدد آن هستند که مهرماه مدارس را بازگشایی کنند مگر امکان این بازگشایی‌ها در این شرایط وجود دارد؟ مردم تحت فشار هستند و انتظار داشتند که بعد از تولید واکسن‌های مختلف در داخل کشور حداقل واکسیناسیون به درستی انجام شود. قطعی برق میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی را کمتر می‌کند زیرا حتی با قطعی برق بسیاری از سیستم‌های تهویه قطع می‌شوند و انتقال بیماری راحت‌تر صورت می‌گیرد. بسیاری از کشورها به زندگی عادی خود بازگشته‌اند اما در کشور ما همچنان پیک‌های مختلف در حال جولان است و واکسیناسیون به درستی انجام نشده است و به تازگی قطعی مکرر برق هم به دیگر دردها اضافه شده است. مردم و سیستم درمانی توان محدودی برای تحمل فشارها دارند.»
 مخمصه خاموشی در گرما و کرونا
در این روزهای گرم تابستانی که دمای هوا هر روز بالاتر می‌رود، در روزهایی که با پیک پنجم کرونا دست و پنجه نرم می‌کنیم، در این روزهای سخت که هموطنان‌مان برای تزریق واکسن به کشورهای همسایه می‌روند، باز هم شاهد قطعی مکرر و بی‌برنامه برق هستیم.
برای بار دوم از شروع سال ۱۴۰۰ با قطعی گسترده برق در کشور روبه‌رو شده‌ایم، آن هم کاملاً بی‌برنامه. جدول‌های منتشر شده برای ساعات خاموشی هیچ تطابقی با قطع شدن برق ندارد. همه چیز به هم ریخته، چراغ‌های راهنمایی و رانندگی، برق بیمارستان‌ها، حتی اینترنت و آنتن‌دهی موبایل هم دچار اختلال شده است. هوا هم هر روز گرم‌تر و گرم‌تر می‌شود. به نظر می‌رسد کنترل همه چیز دارد از دست می‌رود.
همین یک ماه پیش بود که خاموشی‌های گسترده و بی‌برنامه در کشور، فریاد همه را بلند کرد. محمدحسن متولی‌زاده، مدیرعامل توانیر، آن موقع اعلام کرد آنچه موجب خاموشی‌های پراکنده در تهران و سایر استان‌ها شده و در واقع دلیل بهم خوردن تراز تولید و مصرف به حساب می‌آید، خشکسالی و غیر ممکن شدن استفاده از برخی نیروگاه‌های برق آبی، افزایش دما و بالا رفتن مصرف برق، ورود زودهنگام چاه‌های کشاورزی و در نهایت پدیده جدیدی به نام رمزارزها بوده است. اعتراض‌ها آنقدر بالا گرفت که خاموشی‌ها حداقل مطابق جداول منتشر شده شد و بعد از چند روز هم تقریباً دیگر خبری از قطعی برق نبود.
از آن زمان بود که مدام در سایت‌های خبری و خبرگزاری‌ها از برخورد با استخراج‌کنندگان غیرقانونی رمزارزها می‌خواندیم اما حالا با وجود تمام این موارد باز هم شاهد موج دوم خاموشی‌های گسترده هستیم، خاموشی‌هایی که حداقل دوبار در روز اتفاق می‌افتد و هیچ هماهنگی‌ای هم با جدوال اعلام شده ندارد. این‌بار اما هم‌زمانی این خاموشی‌ها همراه با گرمای شدید و موج پنجم کرونا، شاهد افزایش نارضایتی‌های شهروندان هستیم. محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، در صفحه شخصی خود در توییتر با اشاره به اینکه مردم از این همه بی‌برنامگی کلافه شده‌اند، نوشت: «قطعی مکرر برق در سراسر کشور و مختل شدن زندگی و کسب‌وکار مردم، نیازمند تدبیر و مدیریت است؛ اگر افزایش مصرف و مازاد تقاضا به هر دلیلی در کوتاه‌مدت جبران نمی‌شود، لااقل به برنامه اعلام‌شده خاموشی‌ها پایبند باشید تا مردم بتوانند مشکلات را تدبیر کنند.»
البته در هفته گذشته هم به دنبال بروز نقص فنی در واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر، تولید برق به طور موقت در این نیروگاه متوقف و از شبکه سراسری برق خارج شده بود. معاون سازمان و مدیرعامل شرکت مادر تخصصی تولید و توسعه انرژی اتمی ایران با اعلام رفع نقص فنی در نیروگاه اتمی بوشهر و اتصال مجدد آن به شبکه سراسری تولید برق کشور گفت: با تلاش بی‌وقفه متخصصان و کارکنان خدوم نیروگاه این ایراد فنی برطرف شده و پس از انجام تست‌های لازم از روز شنبه این واحد به شبکه سراسری متصل و با حصول اطمینان از عملکرد ایمن آن از روز یکشنبه تولید برق در آن آغار شده است.
وزیر کشور هم با اشاره به توضیحات مطرح شده درباره دلایل قطعی برق در جلسه ستاد اطلاع‌رسانی اقتصادی خاطرنشان کرد: نتیجه بررسی‌ها این بود که اگر قرار است خاموشی هم داشته باشیم بهتر است خاموشی، برنامه‌ریزی شده و توزیع شده همراه با آگاهی قبلی مردم باشد. همچنین اهمیت تأمین برق در مناطق جنوبی که بالاترین حد گرما را دارند به عنوان اولویت مطرح شد. او همچنین عواملی مانند خشکسالی، خارج شدن نیروگاه‌های برق آبی و نیروگاه‌هایی که به تعمیر نیاز داشتند را از جمله دلایل قطعی برق عنوان شده دانست.
(در همین لحظه، برق محل کار این خبرنگار برای مرتبه چهارم در ۲۴ ساعت اخیر قطع شده است)
مصطفی رجبی مشهدی، سخنگوی صنعت برق کشور، روز شنبه در جمع خبرنگاران گفته بود که ظرفیت قابل تولید نیروگاه‌ها در ایران حدود ۵۴ هزار مگاوات است و این در حالی است که تقاضای مصرفی برق به ۶۵ هزار مگاوات رسیده است.
این در حالی است که این میزان مصرف، رکوردی جدید برای کشور محسوب می‌شود و در حالی که گرمای هوا در شهرهای کشور در سال جاری بی سابقه بوده و نیروگاه‌های برق-آبی هم به دلیل کاهش بارش‌ها با مشکل مواجه‌اند، به نظر می‌رسد باید انتظار خاموشی‌های بیشتر و گسترده‌تر در شهرهای مختلف را داشت.
ایران دارنده دومین ذخایر بزرگ گاز طبیعی در جهان است و میزان تولید گاز و مصرف آن در داخل نیز بسیار بالا است. از آن سو، با ظرفیت نیروگاهیِ نصب شده نزدیک به ۸۵ هزار مگاوات، ایران یکی از ۱۵ کشور بزرگ تولیدکننده الکتریسیته در جهان است.
اما چرا ایران، به عنوان یک «ابر قدرت انرژی» که از این منظر، در کنار کشورهایی همچون روسیه، عربستان سعودی، ونزوئلا، کانادا و ایالات متحده آمریکا قرار می‌گیرد، چه در تابستان و چه در زمستان برق کم می‌آورد؟
شبکه برق ایران به شدت فرسوده شده و عدم سرمایه‌گذاری در طول سالیان گذشته، موجب هدر رفت بخش بزرگی از انرژی در مسیر انتقال برق می‌شود. علاوه بر این، شواهد نشان می‌دهند که با وجود هشدارها، استخراج رمزارزها همچنان ادامه دارد و شبکه برق ایران را تحت فشار شدیدی قرار می‌دهد.
از این مشکلات بنیادی که بگذریم، آیا امکان مدیریت وضع کنونی، دست کم تا پایان تابستان سال ۱۴۰۰ وجود دارد؟ بزرگ‌ترین نیروگاه‌های متعارف برق در ایران، حدود ۲ هزار مگاوات ظرفیت دارند و به این ترتیب، اگر سخنان این مقام مسئول را در نظر بگیریم، ایران برای خلاصی از خاموشی‌های تابستانه در تابستان سال ۱۴۰۱، نیاز به ساخت ۴ نیروگاه جدید خواهد داشت.
اما برای ساخت هر یک نیروگاه، چندین هزار میلیارد تومان بودجه مورد نیاز است و در شرایطی که دولت ایران عملاً ورشکسته شده، تأمین این هزینه، جز با تأمین مالی از طریق بخش خصوصی یا بازار سرمایه، اجرایی نخواهد بود.
این در حالی است که به نظر می‌رسد بخش خصوصی هم تمایلی برای سرمایه گذاری در ساخت نیروگاه‌های جدید در ایران و فروش برق به دولت نداشته باشد. همین چند روز پیش، حمیدرضا صالحی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق ایران، در گفت‌وگویی ضمن اشاره به افزایش احتمال خاموشی‌ها در کشور، گفت: «با توجه به عدم سرمایه‌گذاری که در ساخت نیروگاه در سالیان اخیر، نیروگاه‌ها تحت فشار بسیار زیادی قرار دارند و متاسفانه به دلیل رویکردی که دولت در پیش گرفته هیچ گونه سرمایه‌گذاری جدیدی در ساخت نیروگاه انجام نشده و این در حالی است که بر اساس آمارهای رسمی، سالی ۸ درصد به میزان مصرف برق کشور افزوده می‌شود.»
او ادامه داده بود: «ظرفیت اسمی تولید برق در کشور روزانه ۸۵ هزار مگاوات است، در حالی که بر اساس برنامه ششم توسعه قرار بود سالی ۵ هزار مگاوات به ظرفیت تولید کشور اضافه شود. از آن سو، به دلیل مشکلاتی که وجود دارد، درحال حاضر ظرفیت تولید برق در کشور روزانه ۶۰ هزار مگاوات است. در حال حاضر دولت هر کیلو وات برق را بین ۵۰ تا ۶۰ تومان از نیروگاه‌ها می‌خرد و به نوعی در این زمینه قیمت‌گذاری دستوری انجام می‌دهد. اما در سوی مقابل فردی که نیروگاه را احداث کرده باید اقساط وام ارزی خود به صندوق توسعه ملی را سر وقت پرداخت کند.»
صالحی ادامه داد: «شما یک نیروگاه را در نظر بگیرید که در سال ۳ میلیارد کیلووات ساعت برق تولید می‌کند و اگر قیمت خرید هر کیلووات برق را از سوی دولت بین ۵۰ تا ۶۰ تومان در نظر بگیریم کل درآمد نیروگاه در سال ۱۵۰ میلیارد تومان می‌شود این در حالی است که وام ارزی نیروگاه بالغ بر ۵۲ میلیون یورو است که معادل ریالی این وام یعنی مبلغی در حدود ۱۵۰۰ میلیارد تومان را باید به صندوق توسعه ملی باز گرداند، عملاً با چنین دخل و خرجی صنعت برق نمی‌تواند سرپا بماند و خروجی این موضوع نیز وضعیتی است که در خاموشی‌ها مشاهده می‌کنیم.»
حال پرسش این است که در وضعیت کنونی که به گفته مسئولان، وضعیت اضطراری از لحاظ تأمین برق است، چه راهکاری برای حل این مشکل اندیشیده می‌شود، پرسشی که همچنان بی‌پاسخ است.