چرا اتکا به خارج مشکلات را برطرف نمی‌کند؟

سخنان روز گذشته رهبر معظم انقلاب اسلامی در جلسه شورای هماهنگی اقتصادی که با حضور سران قوا برگزار شد، ضرورت توجه و اهتمام هرچه بیشتر دستگاه‌های تصمیم‌گیر و اجرایی در حل هرچه سریع‌تر مشکلات اقتصادی مردم را بار دیگر گوشزد کرد. در این میان یادآوری چند باره حضرت آیت الله خامنه‌ای بر اینکه به بیگانگان نمی‌توان اطمینان کرد و به امید گشایش آن‌ها بود، توجه به ظرفیت‌های داخلی در عبور از مشکلات را مورد تأکید قرار دادند.

حقیقت آن است که انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۲ دارای یک ویژگی خاص بود و آن هم وعده یکی از طیف های حاضر در این رقابت برای حل مشکلات اقتصادی از طریق مذاکره با کشورهای بیگانه. اگرچه در آن مقطع این رویکرد با استقبال مردمی روبه‌رو شد، اما گذشت زمان، نادرستی این ایده که با اتکا به عوامل خارجی می توان مشکلات داخلی را سر و سامان داد به اثبات رساند. این رویه آمریکا و اروپا را به این نتیجه رساند که در هماهنگی پشت پرده می توانند با نشاندن تهران پای میز مذاکره شرایط خود را بر جمهوری اسلامی تحمیل کرده و اقتصاد ما را به گروگان بگیرند. در پی همین زیاده‌خواهی بود که پس از پذیرش توافق نامه هسته ای برجام از سوی ایران، طرف غربی نه تنها هیچ اقدامی در جهت تأمین منافع جمهوری اسلامی به عمل نیاورد، بلکه روز به روز بر خواسته‌های خود افزود، طوری که امروز جو بایدن، رئیس جمهور تازه به قدرت رسیده آمریکا به صراحت درباره تحمیل برجام های موشکی و منطقه ای به کشورمان یاوه سرایی می کند. اما رهبر انقلاب اسلامی که افق های دورتر را مدنظر دارند، همان‌گونه که بارها تأکید و در سخنان اخیر خود هم به آن اشاره کرده اند، راه برون‌رفت از مشکلات و عبور از تحریم‌ها قوی شدن است و نه دلبستگی به غرب. این دلیلی منطقی است که اقتصاد ما را از گرو آمریکا و اروپا خارج می کند. تا وقتی اقتصاد به عنوان یک عامل قدرت ملی در قید و بند بیگانگان باشد، آن‌ها هر وقت که بخواهند می‌توانند با فشار از این طریق اهداف خود را به ما تحمیل کنند. امروز جمهوری اسلامی از ظرفیت‌های بسیار خوبی در حوزه اقتصادی برخوردار بوده و در صورت مدیریت صحیح می توان به سرعت راه ترقی را طی کرد. وجود جمعیت بزرگ جوان و تحصیل کرده، داشتن مرز مشترک با ۱۵ کشور، دستیابی به آب های آزاد، برخورداری از منابع طبیعی و معدنی همه می تواند موتور محرکه ای برای اقتصاد آن هم بدون اتکا به بودجه نفت باشد و استقلال اقتصادی که عامل مهمی در قدرت ملی هر کشور است را محقق و تضمین کند.

اما در سخنان روز گذشته رهبری یک نکته دیگر هم مورد توجه بود. اینکه حضرت آیت الله خامنه ای به طور صریح فرمودند ما ظرفیت‌ و توانایی‌های فراوانی برای بی‌اثر کردن تحریم‌ها داریم، به شرط آنکه بخواهیم و همت کنیم و به دل مشکلات برویم، نوعی تلنگر به تصمیم گیران اجرایی است. از سال ۱۳۹۶ که زمزمه خروج آمریکا از برجام به گوش رسید، اتاق‌های فکر اقتصادی در کشور که حداقل شامل پنج اتاق فکر فعال می شد، در بحث خنثی سازی تحریم ها و همچنین استقلال اقتصادی و قوی شدن به تدوین راهکارهایی و ارائه آن به دولت پرداختند. متأسفانه در تمام این مدت مسئولان قوای مجریه و مقننه که چشم امیدشان به گفت و گو و گرفتن هبه طرف غربی بود، به این رهنمودها هیچ توجهی نکردند. این خودتحریمی فشار سنگینی بر مردم تحمیل کرد و این‌گونه اقتصاد به سمت بن بست کشیده شد. این در حالی است که اگر راهکارهای مد نظر رهبری در زمینه اقتصاد مقاومتی و تکیه بر توان و متخصصان داخلی مورد توجه قرار می گرفت، شاهد این رویه نبودیم. با وجود این، هنوز هم دیر نشده به شرط اینکه امید و دل بستن به غرب را کنار بگذاریم و به امید آینده روشن روی توان و منابع داخل تمرکز و سرمایه‌گذاری کنیم.