مینا افرازه/
شورای امنیت سازمان ملل متحد روز سه‌شنبه ۱۰ تیرماه نشست خود را که به صورت ویدئوکنفرانسی برگزار شد به موضوع بررسی اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ و تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران اختصاص داد. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان در این جلسه با هشدار نسبت به اقدام‌های آمریکا، از اقدام متقابل ایران در صورت تمدید تحریم‌های تسلیحاتی گفت. بر همین اساس، مواضع و اظهارات نمایندگان کشورهای مختلف به نوعی در محکومیت دولت آمریکا برای خروج از توافق برجام بود و برخلاف تلاش آن‌ها، فضای نشست در راستای همراهی کامل و تأیید اعضا پیش نرفت. در همین ارتباط، ابوالفضل ظهره‌وند؛ تحلیلگر مسائل بین‌الملل و دیپلمات سابق کشورمان در گفت‌وگو با قدس به ارزیابی این موضوع پرداخته که در ادامه آن را می‌خوانید.
تحلیلتان از فضای حاکم بر جلسه شورای امنیت و میزان موفقیت آمریکا برای متقاعد کردن سایر اعضا برای تمدید تحریم تسلیحاتی علیه ایران چیست؟
حقیقت این است که دولت آمریکا و پمپئو با ارائه قطعنامه تمدید تحریم تسلیحاتی به شورای امنیت و نیز برگزاری جلسه با محوریت این موضوع، در پی ارزیابی و برآوردی از قابلیت‌های خودشان برای استفاده از قطعنامه ۲۲۳۱ علیه ایران بودند. این جلسه در واقع هدف محاسباتی برای آمریکا داشت، زیرا همه کارشناسان مسائل سیاسی معتقدند که کار آمریکا کار بسیار دشواری است و از سوی دیگر نمی‌تواند از ظرفیت موجود در برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ بهره بگیرد. آمریکا علاوه بر خروج از برجام، قطعنامه ۲۲۳۱ را هم نقض کرده است، بنابراین آمریکا در چنین شرایط دشواری که در داخل کشور با آن مواجه است و مردم به دولت بی‌اعتماد هستند تلاش می‌کند تا اقدامی خلاف قواعد پذیرفته شده بین‌المللی انجام دهد و از یکجانبه‌گرایی خود برای پیروزی در این امر استفاده کند. آمریکایی‌ها مسیر دشواری پیش رو دارند، به ویژه که به نظر می‌رسد روسیه و چین نیز به احتمال زیاد با طرح پیشنهادی آمریکایی‌ها مخالفت می‌کنند. البته برای اجرای چنین قطعنامه‌ای در شورای امنیت نیاز به رأی مثبت حداقل ۹ عضو است و حتی در صورتی که این ۹ رأی حداقلی را داشته باشند اما همچنان بعید می‌دانم بتوانند از وتوی روسیه و چین عبور کنند.
در این نشست برخی مقام‌های اروپایی از یک سو نسبت به خروج آمریکا از برجام ابراز تأسف کردند و از سمتی هم به ایران هشدار دادند که به سمت ساخت سلاح اتمی و بمب نرود و در واقع یک موضع دوپهلو داشتند، با این تفاسیر به نظرتان اروپایی‌ها در ادامه ماجرا چه موضعی خواهند داشت؟
کشورهای اروپایی به ویژه آلمان، بریتانیا و فرانسه بیشترین بهره را از نتایج پرونده برجام داشتند و حتی در گذشته نیز خانم موگرینی بارها بر اینکه برجام برای اروپایی‌ها آورده امنیتی داشت و تلاششان نیز بر همین هدف بوده است تأکید کرد. در حال حاضر نیز تلاش می‌کنند تا برجامی که اکنون جسم بی‌جانش روی دوش آن‌ها مانده، به حالت احتضار و مرگ درنیاید؛ چرا که در این صورت همین دستاورد را هم از دست خواهند داد. باید توجه کنیم که امروز اختلاف‌های آمریکا و اروپاییان در مسائل امنیت بین‌الملل بسیار تشدید شده است و اگر موضوع برجام را هم در همین چارچوب ببینیم، بدون شک اختلاف‌ها افزوده خواهد شد. من بعید می‌دانم اروپایی‌ها با موضع دستوری آمریکا در قضیه پرونده ایران در شورای امنیت همراهی کنند.
در نشست شورای امنیت شاهد بودید که نماینده سازمان ملل از ایران خواست به تعهدات خود برگردد و آن را اجرا کند، در حالی که سازمان ملل باید موضع بین‌المللی و بی‌طرفی خود را داشته باشد اما موضعی خلاف واقع علیه ایران گرفت. با توجه به همین موضع‌گیری اگر تمدید تحریم تسلیحاتی رأی نیاورد و آمریکا از طریق قطعنامه ۲۲۳۱ مکانیسم ماشه را فعال کند، سازمان ملل چگونه بحران قانون اساسی و تخلف از اصل بی‌طرفی را توجیه خواهد کرد؟
نسبت به موضع دوپهلوی سازمان ملل در این جلسه باید گفت که محل استقرار سازمان ملل هنوز در آمریکاست و در تأمین بودجه این سازمان نیز آمریکایی‌ها سهم بالایی دارند، به اصطلاح باید بگوییم که دست سازمان ملل زیر ساتور آمریکایی‌هاست. سازمان ملل در این نشست سعی کرد موضعی را اتخاذ کند که رئیس کل راضی باشد، اما سازمان ملل هر موضعی هم که داشته باشد تأثیر مستقیمی روی نتیجه کار ندارد. ما باید روی آن ۱۵ عضو شورای امنیت که قرار است رأی بدهند متمرکز شویم. در حال حاضر آمریکا تمام توان خود را برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی گذاشته و اگر در این راه موفق نباشد باید به سمت استفاده از قطعنامه ۲۲۳۱ و فعال‌سازی مکانیسم ماشه برود. البته فعال‌سازی مکانیسم هم تلاشی است که سه کشور اروپایی باید انجام دهند و آمریکا نمی‌تواند مستقیماً از این مکانیسم استفاده کند چون از برجام خارج شده و قطعنامه ۲۲۳۱ را نقض کرده است. آمریکایی‌ها برای پیروزی در این راه باید پیش از اینکه طرح تمدید تحریم‌های تسلیحاتی را به شورای امنیت بدهند به توافق برجام برمی‌گشتند که البته خود آن هم فرایندی دارد و باید ثابت می‌کردند به قطعنامه ۲۲۳۱ متعهدند. بنابراین هر اقدامی علیه ایران با بهره گرفتن از محتوای برجام، باید در چارچوب محتوای توافق و نیز پیگیری از طریق ۱+۵ انجام می‌شد. در هر حال آمریکایی‌ها نمی‌توانند از این خان ساده عبور کنند مگر اینکه این پروژه را از طریق اروپاییان کلید بزنند. البته ایران هم از موضوع برجام عبور کرده و مسئله فعلی این است که ایران در موضع مطالبه‌گر قرار دارد. چک برگشتی برجام امروز دارد تبعات خود را نشان می‌دهد و باید گفت بدحسابی کشورهای اروپایی و آمریکا این چک را برگشت زده بود و در حالی که آمریکا از برجام خارج شد اروپایی‌ها باید به تعهدات عمل می‌کردند و پاسخگوی مواضع خود می‌بودند.
به نظرتان در موضوع تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران، چین و روسیه تا چه حد از مواضع کشورمان حمایت خواهند کرد؟
چین، روسیه یا هر کشوری که موضعی را اتخاذ می‌کنند یا دست به اقدامی می‌زنند صرفاً بر پایه منافع و مصالح ملی خودشان است. بنابراین شرایط محیط بین‌الملل، توجه ایران به نفوذ مؤثر خود در منطقه و نقش رو به رشدش در مسائل مختلف، موضوعاتی نیستند که چین یا روسیه بتوانند از آن ساده عبور کنند. از سوی دیگر، اگر ایران بازیابی مناسبی نسبت به توانمندی‌های خود داشته باشد، می‌تواند به عنوان یک بازیگر مؤثر در جایگاه بالایی قرار بگیرد. شرایط دشوار آمریکا و اروپا و نیز افول موقعیت بین‌المللی آمریکا محدودیت‌های جدی را برای آن ایجاد کرده است و آقای ترامپ به شدت نیاز به دستاوردی ملموس دارد و سعی می‌کند در رابطه با ایران به چنین دستاوردی دست یابد.
وزیر خارجه کشورمان در اظهاراتی بیان کرد که اگر قطعنامه تمدید تحریم‌های تسلیحاتی در شورای امنیت تصویب شود گزینه‌های ایران برای پاسخ قاطع خواهد بود، به نظرتان چه مواردی را می‌توان برای این پاسخ قاطع در نظر گرفت؟
آمریکایی‌ها با طرح ادعاها در جلسه در پی ارزیابی میدانی از فضای جلسه بودند تا ببینند میزان موفقیتشان در موضوع تمدید تحریم تسلیحاتی چگونه است. در صفحه شطرنجی که بازی می‌کنیم باید گام به گام پیش برویم البته هنوز مهره‌ها در این بازی حرکت داده نشده‌اند. باید تمدید تحریم تسلیحاتی از سوی غربی‌ها صورت بگیرد تا آن موقع ایران نیز اقدام‌های متناسب با آن را انجام دهد.
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : ۰