بلوط؛ ظرفیتی که در کهگیلویه وبویراحمد مغفول مانده است / سرمایه در طبیعت و ما تشنه اقتصاد می گردیم

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا به نقل از چهارفصل؛  کهگیلویه و بویراحمد بیش از ۸۷۴ هزار هکتار جنگل دارد که از این میزان ۹۰ درصد گونه بلوط است که میوه این درخت کاربردهای فراوانی در صنایع مختلف دارد که همچنان این ظرفیت استفاده نشده است.

درختان بلوط عمری طولانی دارند که گاه به دو هزار سال نیز می‌رسد و گونه‌های بسیاری از آن در ایران بومی رشته‌کوه‌های البرز و زاگرس است.

بلوط درختی استوار به قدمت روزهای پر تلاطم زاگرس و دنای خسته، این درخت بومی که قرنهاست همنشین شبها و روزهای مردمان ایلات زاگرس نشین بوده، در شبهای سرد زمستان، نان "کلگش" را از مردمان این دیار دریغ نکرده است.

تکثیر طبیعی این درخت از طریق کاشته شدن میوه آن صورت می‌گیرد. جوندگان خانواده سنجاب جهت ذخیره‌سازی میوه بلوط برای فصل زمستان آن را در عمق مناسبی دفن می‌کنند. فراموش کردن جای برخی از این میوه‌ها توسط سنجاب‌ها باعث می‌شود که در بهار سال بعد جوانه بزنند. این جوندگان موجب زایش مداوم جنگل‌های بلوط هستند. سنجاب‌ها از روی غریزه مقاوم‌ترین دانه‌ها را برای دفن کردن انتخاب می‌کنند و بنابراین احتمال سالم ماندن میوه در زیر خاک و جوانه زدن آن در سال بعد بالا می‌رود.

بلوط از فندق درشت‌تر و هریک یا چند عدد آن درون پیاله‌ای سبزرنگ و خاردار قرار گرفته است. بلوط را همچون فندق از پوست سبزرنگ جدا و پوسته قهوه‌ای مایل به قرمز آن را شکسته و به صورت خام، تفت داده شده و حتی آب‌پز میل می‌کنند. مزه آن مانند فندق خوشایند و دلچسب نیست، اما به دلیل غنی‌بودن از املاح و ویتامین‌ها غذاییت بالایی داشته و مانند اجزای آجیل مغذی است. 

زنان در خانه، پوسته سخت بلوطها را با چاقویی که به آن "رُنجُک" می گویند، شکافته و میوه آن را با پوستی قهوه ای در آفتاب خشک می کنند و بعد از یک هفته پوسته قهوه ای رنگ نازک، از بلوط جدا می شود که به آن"جَفت" گفته می شود.

 "جفت" در طب سنتی کاربردهای فراوانی دارد، برای جلوگیری از ریزش مو، آب "جَفت" را با حنا ترکیب می کنند و مانند رنگ مو بر سر می گذارند."جَفت" خون مردگی را درمان می کند، "اگزما" را از بین برده و برای درمان بیماریهای پوستی و عفونتها نیز موثر است.

روستاییان این تلاشگران با اخلاص از میوه خارج شده بلوط در تهیه نان استفاده کرده و این درختان تنومند که نماد استواری است از دیرباز موهبت خود را نصیب مردمان این سرزمین کرده اند تا همیشه آنها را وامدار و مدیون خود نگهدارند.

چوب این درخت از مرغوبترین چوب‌هاست و زغال آن نیز مرغوب است که این موضوع یکی از دلایل قطع بی‌رویهٔ این درختان می‌باشد که این جنگل‌ها را تهدید می‌کند که در گزارش های قبل به این موضوع اشاره کردیم.

از طرفی عدم گازکشی بسیاری از روستاهای استان باعث شده است که روستاییان برای تامین گرمای خود و پخت و پز به سراغ درختان بلوط رفته و با قطع درختان بلوط این نیاز خود را بر طرف نمایند که باعث شده است بسیاری از درختان بلوط در این عصر، نسل خود را از دست دهند.

میوه درخت بلوط در میان کهگیلویه وبویراحمدی ها جایگاه ویژه ای در سبد غذایی داشت که با توسعه شهرها، این میوه نیز رخت خود را از روی سفره های کهگیلویه وبویراحمدی ها بربست و نان های صنعتی جایگزینی نان هایی شده که از میوه درخت بلوط تهیه می شد که به "نان کلگی" معروف است.

در حالی که بسیاری از جلسات این استان با موضوع اشتغال و اقتصاد برگزار می گردد اما از ظرفیت هایی که در چند قدمی ما و در کوههای سر به فلک کشیده این استان، استوار ایستاده اند  و به صورت خدادی در این سرزمین قرار گرفته است، مغفول مانده ایم و از این موهبت خدادادی کمترین استفاده مفیدی انجام نمی گیرد و اگر جایی هم استفاده می شود آن روستاییان هستند که از میوه بلوط هنوز "نان کلگی" درست می کنند و تنها استفاده این ظرفیت مغفول مانده است.

اما این روزها که آه و فریادهای جوانان این سرزمین به آسمان می رود، ظرفیتی در این سرزمین خاموش مانده است که می توان از آن برای تسهیل و راه اندازی بسیاری از مشاغل و بکارگیری بخشی از این جوانان استفاده کرد که البته این موضوع هنوز هم مورد غفلت واقع شده است.

بلوط تنها برای نان "کلگ" نیست بلکه استفاده های جانبی آن بیشتر از نان بودن آن است که البته این ظرفیت ها باعث شده است که ما در این مقال به آن بپردازیم و از آن به عنوان ظرفیتی که می توان از آن وضعیت اشتغال و اقتصاد استان را که بزرگترین معضل آن است، قدری سامان داد و کمی از درد و رنج های خانواده هایی که همه فکر وذکرشان بیکاری فرزندانشان شده است سامان داد

کاربرد درمانی

تانن موجود در میوه بلوط که در برخی زبان محلی کشور به آن «شوکه» می‌گویند با تقویت مخاط معده در درمان ورم و زخم معده مورد استفاده قرار می‌گیرد و می‌تواند در بهبود زودتر زخم‌ها و خونریزی‌ها و درمان اسهال مفید باشد. بخش‌هایی از درخت بلوط که کاربرد درمانی دارند عبارتند از میوه، پوست، گال و برگ.

استعمال خارجی بلوط برای ترشح بیش از اندازه‌ی اسید معده، زخم معده، اسهال، التهاب روده کوچک، زخم اثنی عشر و هموروئید فوق‌العاده است. در این‌جا ۳ روش استفاده از بلوط را برای این شرایط معرفی می‌کنیم.

کاربرد خوراکی

میوه بلوط شمال و جنوب ایران و نیز گونه‌های مختلف آن از نظر مواد غذایی متفاوتند. اما نتایج آنالیز مویه بلوط شمال ایران به همراه پوسته‌اش نشان داده که شامل ۱۱ درصد چربی، ۱۱٫۵ درصد فیبر، ۲۶۳۰ کیلوکالری بر کیلوگرم انرژی و دارای ۱۸٫۵ درصد پروتئین است.در بخش‌های مختلف کشور که جنگل‌های بلوط وجود دارند از آرد کردن میوه بلوط، نان بلوط تهیه می‌شود.

دامداران با توجه به گرانی خوراک دام، دانه‌های بلوط را در پاییز جمع‌آوری می‌کنند و به عنوان تغذیه جایگزین در زمستان به دام‌ها می‌دهند که علاوه بر خواص غذایی بسیار، برای سلامت دام‌ها نیز مفید است.

امروزه در صنعت از بلوط در کیک، بستنی و حتی از آرد آن به عنوان حجم‌دهنده در برخی از انواع نان‌ها استفاده می‌شود.

کاربردهای دیگر

از دانه، برگ و نیز گال درخت بلوط در داروسازی، رنگرزی (به عنوان یکی از مواد رنگزای طبیعی)، مرکب‌سازی و صنعت چرم‌سازی استفاده می‌شود. چوب بلوط بسیار محکم است و از آن برای ساخت وسائل یا سوزاندن استفاده می‌شود. برخی گونه‌های بلوط به عنوان درخت زینتی کاشته می‌شوند و از برگ‌های برخی گونه‌های آن همچون یوول به عنوان بازدار زیستی آفت‌ها در باغ و گلخانه استفاده می‌شود.

مصارف خارجی پوست درخت بلوط

مصارف خارجی پوست درخت بلوط برای استفاده خارجی از جوشانده پوست درخت استفاده می‌شود. بدین منظور باید ۱۵ گرم پوست درخت را در یک لیتر آب جوش ریخته و بگذارید به آرامی بجوشد تا حجم آن به دو سوم تقلیل یابد .

از این جوشانده می‌توان بعنوان کمپرس استفاده کرد و یا آنرا در وان حمام ریخته و در آن استراحت نمود. 

۱٫       خون مردگی را درمان می‌کند .

۲٫      اگزما را از بین می‌برد.

۳٫     برای درمان بیماریهای پوستی در وان حمام که در آن جوشانده پوست درخت بلوط را ریخته اید به مدت یکربع ساعت استراحت کنید.

۴٫     اگر واریس دارید این قسمتها را با جوشانده پوست بلوط کمپرس کنید.

به هر حال خواص میوه این درختان همیشه ایستاده بسیار زیاد است که از آنها می توان بهره های فراوان در اقتصاد و اشتغال برد که باید مسئولان در این اندیشه باشند که این ظرفیت ها را می توانند در جهت رفع این معضلات به کار گیرند و حتی به قطب استفاده از این میوه و صادرات در بخش های مختلف آن تبدیل شوند.

انتهای پیام/