تحلیل سفر علی لاریجانی به لبنان و منافع، ترس‌ها و فرصت‌هایش

تحلیل سفر علی لاریجانی به لبنان و منافع، ترس‌ها و فرصت‌هایش

در ماجرای سفر علی لاریجانی به لبنان، هر بازیگر کلیدی برداشت و تحلیل متفاوتی دارد که ریشه در منافع، ترس‌ها و فرصت‌هایش دارد.

۱. دیدگاه ایران

• برداشت و هدف:
  ایران این سفر را نمایش مشروعیت و نفوذ منطقه‌ای خود می‌بیند. لاریجانی، به‌عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی، حامل پیام «حمایت پایدار از لبنان و محور مقاومت» است و می‌خواهد به متحدانش، به‌ویژه حزب‌الله، اطمینان دهد که تهران در شرایط فشارهای اسرائیل و آمریکا، همچنان پشت آنهاست.
• ابعاد استراتژیک:
  • تثبیت حضور ایران در لبنان و نزدیکی به مرزهای اسرائیل.
  • ارسال پیام بازدارندگی به تل‌آویو مبنی بر این‌که هر حمله به حزب‌الله، پاسخی فرامنطقه‌ای خواهد داشت.
  • ایجاد کانال‌های جدید همکاری اقتصادی و امنیتی با بیروت، در کنار روابط با گروه‌های غیردولتی.
• چالش:
  انتقادات تند رسانه‌ها و برخی مقامات لبنانی ممکن است نشان‌دهنده محدودیت نفوذ مستقیم ایران بر دولت رسمی لبنان باشد.

۲. دیدگاه لبنان

• دولت رسمی:
  لبنان از یک‌سو نمی‌خواهد پل‌های دیپلماتیک با ایران را بسوزاند، چون ایران یک بازیگر تأثیرگذار در امنیت داخلی کشور (از طریق حزب‌الله) است. از سوی دیگر، فشار داخلی و خارجی برای حفظ «بی‌طرفی و حاکمیت ملی» زیاد است.
  رئیس‌جمهور میشل عون با موضع‌گیری علنی علیه دخالت خارجی، تلاش کرد پیام دهد که لبنان «تنها یک ارتش رسمی» دارد و حزب‌الله نباید جایگزین آن شود.
• احزاب و مردم:
  • جریان‌های نزدیک به حزب‌الله سفر را «نشانه حمایت ایران» می‌دانند.
  • جریان‌های مخالف نفوذ ایران، آن را «دخالت آشکار» و تهدید حاکمیت ملی می‌بینند.
• چالش:
  لبنان درگیر بحران اقتصادی و سیاسی است، و هرگونه نزدیکی به ایران ممکن است کمک‌های غربی و عربی را به خطر بیندازد.

۳. دیدگاه اسرائیل

• برداشت:
  تل‌آویو این سفر را تلاش ایران برای تحکیم جبهه شمالی علیه اسرائیل می‌داند. از نگاه آنها، حضور لاریجانی به معنای بررسی مستقیم هماهنگی‌های نظامی با حزب‌الله در آستانه تنش‌های مرزی است.
• ابعاد امنیتی:
  • افزایش نگرانی درباره انتقال تسلیحات یا فناوری‌های پیشرفته به حزب‌الله.
  • احتمال استفاده ایران از خاک لبنان برای فشار چندجبهه‌ای در صورت بروز جنگ منطقه‌ای.
• واکنش احتمالی:
  تشدید عملیات اطلاعاتی و حملات پیشگیرانه علیه کاروان‌های تسلیحاتی و زیرساخت‌های حزب‌الله.

۴. دیدگاه آمریکا

• برداشت:
  واشنگتن سفر را بخشی از «دیپلماسی نفوذ» ایران می‌بیند که می‌تواند نظم امنیتی مدنظر آمریکا در خاورمیانه را به چالش بکشد.
  این سفر برای آمریکا هشداردهنده است که نفوذ ایران محدود به عراق و سوریه نیست و لبنان هم یکی از حلقه‌های کلیدی این محور است.
• اقدامات محتمل:
  • فشار بر دولت لبنان برای فاصله گرفتن از ایران.
  • افزایش کمک نظامی به ارتش لبنان با شرط کاهش نفوذ حزب‌الله.
  • هماهنگی بیشتر با اسرائیل و فرانسه برای ایجاد ائتلاف فشار.
• چالش آمریکا:
  لبنان نمی‌تواند به‌راحتی از ایران فاصله بگیرد بدون آنکه درگیر بحران امنیتی داخلی شود.

۵. دیدگاه اروپا

• برداشت:
  اروپایی‌ها نگاه عملگرایانه‌تری دارند. برای آنها لبنان یک کشور حائل بین ثبات و هرج‌ومرج در شرق مدیترانه است.
  سفر لاریجانی را هم‌زمان «تهدید بالقوه» (به دلیل تشدید نفوذ ایران) و «فرصت دیپلماتیک» (برای کاهش تنش از مسیر مذاکره) می‌بینند.
• نگرانی‌ها:
  • گسترش بحران امنیتی به سوریه و مدیترانه.
  • تهدید منافع انرژی در دریای مدیترانه شرقی.
  • فشار مهاجرتی در صورت بی‌ثباتی شدید لبنان.
• احتمال رویکرد:
  • تلاش برای حفظ کانال‌های گفت‌وگو با ایران و لبنان.
  • استفاده از نفوذ فرانسه برای میانجی‌گری بین بیروت، تهران و ریاض.
  • تمرکز بر بسته‌های کمک اقتصادی مشروط به اصلاحات داخلی و مهار گروه‌های مسلح.

اگر بخواهیم این پنج دیدگاه را کنار هم بگذاریم، سفر لاریجانی در واقع یک «حرکت چندوجهی» است:

• برای ایران، نمایش قدرت و پیام همبستگی.
• برای لبنان، میدان آزمون توازن میان قدرت‌های خارجی.
• برای اسرائیل، تهدید مستقیم امنیت ملی.
• برای آمریکا، چالش راهبردی در حفظ نظم منطقه‌ای.
• برای اروپا، زنگ خطر همراه با فرصت میانجی‌گری.

نویسنده:امین کائیدی شادگان- پژوهشگر و تحلیلگر مسائل ژئوپلیتیک و رسانه‌ای