تفکر استراتژیک ره آورد اعتدالگرایی

اگر چه اعتدال را بطور مرسوم دوری از افراط و تفریط و اتخاذ طریق میانه روی قلمداد می کنند اما واقعیت آن است که اعتدال دارای یک مفهوم چندوجهی است. در این ارتباط یکی از مفهوم های اعتدال می تواند هرچیز را سرجای خویش قرار دادن باشد.

ایجاد نظم و ترتیب در امورات پیش رو خود می تواند راهی برای رسیدن به تعادل و اعتدال تلقی شود. با این وجود افراد برای رسیدن به اعتدال بایست از کمیت و کیفیت آگاهی بالایی برخوردار باشند.

از این رو تنها در حضور آگاهی است که ما افراط و تفریط را تشخیص خواهیم داد تا از آن دوری گزینیم.

بنابراین، آگاهی سبب نظم دادن به افکارمان می شود تا با ایجاد انظباط فکری بتوانیم شاهد هم افزایی در امورات پیش رو شویم و این مهم دلالت بر یک راهبرد اساسی دیگری بنام تفکر استراتژیک دارد. تفکر استراتژیک در حالت عادی می تواند خالق نوآوری و ابتکار در عملکرد نیروی انسانی در هر نهاد و سازمانی باشد.

از قضا تفکر استراتژیک همانند اعتدال نیز دارای یک مفهوم چند وجهی است اما بطور کلی برای داشتن تفکر استراتژیک پنج ویژگی در نظر گرفته شده است:

۱- نگرش سیستماتیک: تفکر استراتژیک بر مبنای نگرش سیستمیک شکل می گیرد. یک متفکراستراتژیک باید یک سیستم کامل از ارزشها را در ذهن خود ایجاد کرده و ارتباط بین اجزای آن را به خوبی درک کند.

۲- تمرکز بر هدف: تفکر استراتژیک جهت گیری سازمان رامشخص می سازد و آن را در کانون توجه سازمان قرار می دهد. این تمرکز به سازمان و افراد اجازه می دهد تا تمامی انرژی خود را در این جهت صرف کنند.

۳- خلاقیت و ایجاد فرصت های نو: در تفکر استراتژیک، کشف فرصتها و بهره گیری از آنها یک اصل مهم و اساسی است. این ویژگی به مفهوم استقبال از تجارب و موضوعات جدید است و سازمان را برای اتخاذ استراتژی های تازه در جهت فرصتهای جدید آماده می سازد.

۴- تمرکز بر لحظات: تفکر استراتژیک، تفکری است که گذشته، حال و آینده را به هم پیوند می دهد. استراتژی نیز پلی بین حال (وضع موجود) و آینده (وضع مطلوب) است.درتفکر استراتژیک باید آینده را بر مبنای توانمندی های امروز (که دستاوردهای گذشته سازمان است) خلق کرد.

به عبارتی برنامه ریزی در تفکر استراتژیک یعنی آوردن آینده به همین الان و انجام دادن هرکاری که برای آن از دستمان برمی آید.

۵- فرضیه سازی: فرضیه سازی، حلقه واصل بین خصوصیات خلاقانه و تحلیلی تفکر استراتژیک است. تفکر استراتژیک هم خلاق است و هم ازابزار تحلیلی بهره می جوید.این تلفیق از طریق فرضیه سازی (خلاقیت) و آزمون فرضیه (تحلیل) صورت می پذیرد.

در این راستا فرضیه سازی یک سوال بدیع را مطرح می سازد.” چه می شود اگر …. ؟ “و سپس پاسخ از طریق آزمون فرضیه به طریق تحلیلی تامین می شود.

با این اوصاف در شرایط خاص همچون شرایط امروز کشور که در دوران تحریم های ناجوانمردانه غربی به سر می برد، تفکر استراتژیک یک راهبرد اساسی برای مدیریت بهتر در استفاده حداکثری از امکانات موجود می باشد.

در این راستا همانطوری که برای حفظ عزت و سربلندی ایران اسلامی مقام معظم رهبری در شرایط کنونی اقتصاد مقاومتی را پیشنهاد دادند، تفکر استراتژیک نیز می تواند نقشی مکمل و مثبت در اجرای بهتر این راهبرد بسیارمهم ایفا کند.

اقتصاد مقاومتی به مقاوم سازی اقتصاد ملی در مقابل تغییرات، مخاطرات و تهدیدهای داخلی و خارجی بر سر راه پیشرفت و دستیابی به اهداف چشم انداز کشور اشاره دارد.

در اینجا تفکر استراتژیک نیز می گوید در مواقع خاص و جساس می توان با ایجاد نظم در افکار به دغدغه ها، نیازها و خواسته ها بهترین پاسخ ها را باتوجه به شرایط زمانی و مکانی داد.

در این میان تفکر استراتژیک باعث می شود ضمن بررسی به موقع چالش ها و مشکلات، همزمان ظرفیت ها و توانمندی ها در هر منطقه ای را شناسایی نماید.

با این اوصاف تفکر استراتژیک بر این باور است که کلید حل چالش ها و مشکلات در هر زمان و مکانی همراه آن چالش ها و مشکلات وجود دارد منتها بایست از قالب تفکر عمودی خارج شد و با استفاده از تفکر افقی تمرکز خود را بر راه حل ها و ظرفیت ها بیاندازیم.

تفکر عمودی یک مدل از فکری ست که بر اساس الگو های قدیمی هر شخص در برخورد با مسائل به دنبال یک پاسخ مسابه برای تمام مشکلات پیش رو هست و دست آخر معمولا به درجا زدن فرد می انجامد.

اما در تفکر افقی ما از قالبی فکر کردن رها می شویم تا در دامنه ای نامحدود و با تمرکز بر راه حل ها بتوانیم به پاسخ های خلاقانه و جدیدی دست پیدا کنیم.

در این روش فکر کردن دریچه نگاه از زاویه ای مثبت بجای زوم کردن بر مشکلات بر راه حل ها تمرکز داده می شود، تا نتایج مثبتی شکل گیرد و این همان نقش بارز تفکر استراتژیک در به سرانجام رساندن کارها است.

با این همه برای داشتن تفکر استراتژیک می توان گفتمان و منشی اعتدالی داشت، زیرا  همانطور که گفته شد تنها در دامنه اعتدال افکار منظم می شوند.

وقتی افراد با داشتن رویه ای اعتدالی “نظم” را وارد زندگی خود می کنند، ضمن اینکه هر چیزی را سرجای خود قرار می دهند، نیروی هم افزایی به کمک آنها می آید تا در عملکرد روزمره خود شاهد دستاوردهای خارق العاده ای شوند.

درنتیجه غالب شدن اعتدال در فضای سیاسی و اجتماعی امروز ایران خود می تواند فرصت و غنیمتی مناسب برای بهره گیری از تفکر استراتژیک در برخورد با چالش ها و مشکلات پیش رو بحساب آید.

تنظیم خبر : امین کائیدی شادگان

نویسنده: