جنگ ارتش‌ها با چریک‌ها؛ وقتی قدرت نظامی شکست می‌خورد

جنگ ارتش‌ها با چریک‌ها؛ وقتی قدرت نظامی شکست می‌خورد

در نبردهای کلاسیک، همواره ارتش‌های مجهز با سلاح‌های سنگین و فرماندهی منظم نماد قدرت و پیروزی بودند؛ اما در قرن بیست‌ویکم، این معادله تغییر کرده است. جنگ اسرائیل و حماس یکی از تازه‌ترین مصداق‌های نبردی است که در آن ارتش کلاسیک در برابر نیروی چریکی قرار گرفت و در نهایت، علی‌رغم برتری تسلیحاتی، به آتش‌بس و عقب‌نشینی سیاسی رضایت داد.

🔹 توازن نامتقارن؛ جنگ نابرابر با منطق متفاوت

در سطح نظامی، ارتش اسرائیل در اختیار یکی از پیشرفته‌ترین ماشین‌های جنگی منطقه است؛ از تانک‌های مرکاوا تا سامانه‌های هوشمند شناسایی و حمله. در مقابل، حماس ساختاری چریکی، غیرمتمرکز و مبتنی بر تاکتیک‌های فرسایشی دارد.
در ظاهر، این دو نیروی قابل مقایسه نیستند؛ اما در واقعیت میدان، برتری تکنولوژیک الزاماً به پیروزی سیاسی منجر نمی‌شود.

دلیل آن روشن است: ارتش‌ها برای «تسخیر زمین» می‌جنگند، ولی چریک‌ها برای «فرسایش اراده دشمن». این تفاوت در هدف، باعث می‌شود که حتی در صورت تحمل تلفات سنگین، نیروی چریکی با بقا و تداوم مقاومت، به هدف راهبردی خود برسد.

🔹 قانون جنگ یا منطق قدرت؟

در حقوق بین‌الملل، اصطلاحی به‌نام «برنده جنگ» وجود ندارد؛ اما در منطق ژئوپلیتیک، پیروزی یعنی تحقق اهداف سیاسی از مسیر نظامی.
اگر معیار را همین بگذاریم، اسرائیل با وجود حملات گسترده و تخریب غزه، نتوانست اهدافش را محقق کند:

• نابودی کامل حماس رخ نداد؛
• همه گروگان‌ها آزاد نشدند؛
• بازدارندگی در برابر مقاومت تضعیف شد.

در مقابل، حماس ــ حتی با هزینه سنگین انسانی ــ توانست توان بازدارندگی خود را حفظ کرده و اسرائیل را به میز آتش‌بس بکشاند.

از این منظر، پیروزی چریکی به معنای زنده ماندن است؛ زنده ماندنی که خود به شکست سیاسی دشمن منجر می‌شود.

🔹 تجربه تاریخی تکرار می‌شود

جهان بارها این الگو را دیده است:

• ایالات متحده در ویتنام،
• شوروی در افغانستان،
• اسرائیل در لبنان (۲۰۰۶)،
  و اکنون دوباره همان سناریو در غزه تکرار می‌شود.

در همه این موارد، قدرت‌های بزرگ با بودجه‌های میلیاردی و سلاح‌های فوق‌مدرن، نتوانستند نیروهای نامنظم را از میان بردارند. دلیلش نه ضعف نظامی، بلکه شکست در بُعد روانی و سیاسی جنگ است؛ جایی که افکار عمومی، رسانه‌ها و زمان به سود چریک‌ها عمل می‌کنند.

🔹 نتیجه راهبردی؛ پیروزی در روایت، نه فقط در میدان

جنگ امروز، بیش از هر زمان دیگر، جنگ روایت‌هاست. اسرائیل در غزه با حماس نه فقط در سنگرها، بلکه در ذهن جهانیان می‌جنگید.
تصاویر ویرانی، بحران انسانی و فشار افکار عمومی باعث شد مشروعیت سیاسی تل‌آویو در سطح جهانی فرسوده شود. در مقابل، حماس با استفاده از همین روایت انسانی، از یک بازیگر نظامی محدود به بازیگر سیاسی بین‌المللی تبدیل شد.

در تراز ژئوپلیتیکی، این همان نقطه‌ای است که قدرت سخت در برابر مقاومت نرم شکست می‌خورد.

🔹 جمع‌بندی کرونا نیوز

در معادله جنگ‌های نامتقارن، پیروزی دیگر در تصرف شهرها خلاصه نمی‌شود.
اگر ارتش نتواند اراده دشمن را بشکند و در نهایت به آتش‌بس تن دهد، در منطق ژئوپلیتیک، برنده واقعی همان نیروی چریکی است که توانسته بماند و دشمن را خسته کند.

بنابراین، در جنگ اخیر غزه نیز ــ با وجود اختلاف در توان نظامی ــ پیروزی راهبردی از آنِ حماس است، زیرا ارتش اسرائیل با تمام قدرتش نتوانست قواعد بازی را به نفع خود تغییر دهد.

نویسنده:امین کائیدی شادگان- پژوهشگر و تحلیلگر مسائل ژئوپلیتیک و رسانه‌ای