خروج یا تغییر نقش؟ سرنوشت حضور آمریکا در عراق در سال ۲۰۲۵

خروج یا تغییر نقش؟ سرنوشت حضور آمریکا در عراق در سال ۲۰۲۵

توافقی که تمام نشد

توافق امنیتی بغداد–واشنگتن در سال ۲۰۰۸ قرار بود پایان حضور رزمی آمریکا در عراق باشد. بر اساس آن، نیروهای آمریکایی تا پایان ۲۰۱۱ می‌بایست کشور را ترک کنند. اما ظهور داعش و بحران‌های امنیتی، پای آمریکا را دوباره به عراق باز کرد. حالا در سال ۲۰۲۵، این حضور همچنان ادامه دارد، هرچند در قالبی متفاوت.

تغییر شکل حضور، نه پایان آن

آمریکا اعلام کرده مأموریت رزمی‌اش در عراق تمام شده و نیروهای باقی‌مانده صرفاً نقش آموزشی، اطلاعاتی و پشتیبانی دارند. با این حال، واقعیت میدانی نشان می‌دهد واشنگتن در حال بازتعریف حضور نظامی است: پایگاه‌های محدود، مستشاران امنیتی و استفاده تاکتیکی از خاک عراق در معادلات منطقه‌ای.

نمونه‌ای جنجالی؛ جنگ ۱۲ روزه

در جنگ ۱۲ روزه میان اسرائیل و گروه‌های مقاومت، بخشی از عملیات پشتیبانی آمریکا از خاک عراق انجام شد؛ اقدامی که به‌شدت از سوی گروه‌های سیاسی عراقی به‌عنوان نقض توافق و بی‌اعتنایی به حاکمیت ملی محکوم شد. این رخداد نشان داد حضور آمریکا هنوز کارکردی فراتر از «آموزش و مشاوره» دارد.

منافع عراق؛ حاکمیت نیم‌بند

• تثبیت نسبی کنترل ملی و بازپس‌گیری بخش بزرگی از پایگاه‌ها.
• بهره‌گیری از آموزش و تجهیزات برای مقابله با تهدید داعش.
• کاستن از فشار داخلی جریان‌های ضدآمریکایی.
• استفاده از توافق برای متعادل‌سازی سیاست خارجی میان ایران و آمریکا.

منافع آمریکا؛ حضور نرم، نفوذ سخت

• حفظ جایگاه ژئوپلیتیک در مسیر ایران، سوریه و خلیج فارس.
• امکان استفاده از خاک عراق برای عملیات منطقه‌ای.
• مدیریت تهدید داعش بدون هزینه سنگین اشغال مستقیم.
• ممانعت از پر شدن خلأ امنیتی توسط تهران یا مسکو.

جمع‌بندی

آنچه امروز در عراق جریان دارد نه «خروج کامل آمریکا» بلکه تغییر نقش و استراتژی است. برای بغداد، این توافق فرصتی است برای تثبیت نسبی حاکمیت؛ برای واشنگتن، ابزاری است برای حضور نیمه‌پنهان در قلب غرب آسیا. آینده این حضور بستگی دارد به اینکه عراق تا چه اندازه بتواند استقلال عملی خود را حفظ کند و آمریکا تا چه حد بخواهد از خاک عراق به‌عنوان ابزار سیاست منطقه‌ای بهره ببرد.

نویسنده:امین کائیدی شادگان- پژوهشگر و تحلیلگر مسائل ژئوپلیتیک و رسانه‌ای