کودتا؛ فرصتی که به چنگ اردوغان افتاده است

علی تقوی*

با توجه به شرایط به وجود آمده در ترکیه، امکان ورود سیاست‌مداران اقتدارگرا به حریم قدرت در ترکیه وجود دارد. شرایط امنیتی، محدودیت‌های فعالیت احزاب سیاسی و پاک‌سازی عناصری که به هر طریقی با اهداف و سیاست‌های اردوغان مخالفت می‌کنند در فضای کنونی ترکیه توجیه‌پذیر را خواهد کرد.
اردوغان تنها کمتر از دو ماه بعد از پیروزی‌اش در نخستین انتخابات ریاست جمهوری در سال ۲۰۱۴ در محل کار جدید خود که از آن به عنوان کاخ سفید ترکیه نیز یاد می‌شود، مستقر شد. این مجموعه بزرگ با هزینه ۶۰۰ میلیون دلاری ساخته شد و مخالفت برخی از جریان‌های ترک را به دنبال داشت. اتخاذ سیاست‌های اردوغان درسال‌های اخیر فراز و فرودهای بسیاری داشته است؛ به‌گونه‌ای‌که‌گاه علیه همسایگان موضع گیری‌های تندی اتخاذ می‌کند و‌گاه سیاست خود را با آن‌ها هم‌سو می‌کند. تغییر و اصلاح قانون اساسی و عبور از نظام حزبی به نظام ریاستی از مهم‌ترین مباحث داخلی و تنش‌های سیاسی دولت اردوغان در سال‌های اخیر بوده است. اردوغان با اشاره به این‌که وی می‌تواند ساختار نظام سیاسی ترکیه را به مدلی شبیه نظام سیاسی آمریکا تبدیل کند مخالفت احزاب اپوزیسیون و برخی رسانه‌های ترکیه را برانگیخته‌است. به طوری که مخالفان، وی را متهم به دیکتاتوری و تغییر ماهیت نظام سیاسی ترکیه کرده‌اند. اردوغان در سیاست داخلی برای کسب حمایت توده مردم و به خصوص اهل سنت این کشور بر سیاست مذهبی و عثمانی‌گرایی تاکید داشته است. احمد داود اوغلو نخست وزیر پیشین و تئوریسین حزب عدالت و توسعه نیز در سخنانی اعلام کرده بود، با کسانی که با عثمانی و عثمانی‌گری به مخالفت بپردازند، به شدت مقابله خواهد شد. با توجه به رویکردهای اخیر ترکیه در منطقه و داخل این کشور شاید بتوان این نتیجه گیری را داشت که ترک‌ها تلاش می‌کنند، نوعی امپراطوری عثمانی را در منطقه خاورمیانه با زیرساخت‌ها و اندیشه‌های جدید احیا کنند.
حال با تلاشی که کودتاچیان در۱۵ ژوئیه ۲۰۱۶ برای سرنگونی دولت ترکیه انجام دادند، یک فرصت طلایی در اختیار اردوغان قرار گرفته تا به اهداف اقتدار گرایانه خود نائل آید. این اتفاق می‌تواند نقطه عطفی در روند افزایش قدرت اردوغان باشد. فرصتی استثنایی، تا بتواند با برچسپ کودتاچی و حامیان دولت موازی، با همه منتقدان خود به شدید‌ترین نحو برخورد کند. حزب حاکم در توجیه محدودیت‌های سیاسی برای شهروندان و نهادهای مدنی، می‌تواند از تئوری توطئه وبرچسپ حامیان کودتا به‌عنوان برگ برنده در ایجاد افزایش خط قرمز‌ها استفاده کند. به احتمال زیاد از این پس شاهد برخوردهای شدید با سیاست‌مداران، روزنامه‌نگاران و احزابی که به هر شکل با سیاست‌های اردوغان مخالفت کنند، و البته گسترش اقتدارگرایی ازطرف این حزب حاکم در نظام سیاسی ترکیه خواهیم داشت.‌‌ همان طور که خبرهای رسیده از بازداشت ده‌ها هزار نفر در این کشور دارد و برکناری بسیاری از قضات ومسئولان ادارات دولتی در سراسر این کشور، حکایت می‌کند.

* دانش‌آموخته علوم سیاسی