عبور از طوفان / سال ۱۳۹۴ که گذشت

عمر یک شماره روزنامه، حتی از عمر یک شاخه گل بهاری هم کوتاه‌تر است. روزنامه با خورشید بامدادی هر روز طلوع می‌کند و در غروبِ همان روز می‌میرد؛ مرگی که البته پایان نیست و بامدادِ فردا، دیگر‌بار ققنوس‌وار از خاکستر خویش برخاسته و شاهد تولدی دیگر خواهد بود.
سالنامه اما از جنس و جنمی دیگر است. دست‌کم دو هفته میهمان نوروزی مخاطبان است و پس از خوانده‌شدن نیز اغلب سرنوشتی بهتر از برگه‌های روزنامه پیدا می‌کند. گاه چنان عزیز می‌شود که دست‌به‌دست می‌چرخد و چندین و چند خواننده پیدا می‌کند و سرانجام نیز در قفسه کتابخانه‌ها قدر می‌بیند و جا خوش می‌کند تا شاید در سال‌هایی که می‌آیند، نوجوانی کنجکاو برای سردرآوردن از آنچه بر نسل پیش رفته است، کاغذهای زرد و تُردش را ورق بزند و مردمک چشمش تنگ و گشاد شود… .
قدمت آنچه ما این روزها آن را «سالنامه» می‌نامیم به دهه‌‌ها پیش، به روزنامه‌های کهنسال بازمی‌گردد. روزنامه‌های قدیمی و نام‌‌آشنای آن زمان در آستانه نوروز، گزیده‌ای از رویدادهای سال را در قالب مجلدی که حجم و ‌اندازه‌اش گاه بیش از یک کتاب قطور می‌شد، به‌عنوان عیدی خوانندگان منتشر می‌کردند. نکته جالب اینکه تا چهار پنج دهه پیش، تعطیلات نوروز این‌قدر طولانی نبود که امروز هست. برای نمونه روزنامه‌های دهه نخستین قرن خورشیدی که اکنون ما در نیمه آخرین دهه آن هستیم، نخستین شماره‌شان را پنجم فروردین منتشر می‌کردند؛ بنابراین ارتباط روزنامه و مخاطبان مانند اکنون در ابتدای سال به‌مدت ١۵ روز قطع نمی‌شد. روزنامه‌های معتبر آن زمان برای حفظ ارتباط با خوانندگان، به انتشار سالنامه روی آوردند. سنتی که تا اوایل دهه ۶٠ نیز ادامه پیدا کرد؛ اما به دلیل شرایط خاص آن سال‌ها، رفته‌رفته به فراموشی سپرده شد.
«شرق» در پایان نخستین سال انتشار خود، این سنت فراموش‌شده را زنده کرد. خوانندگان «شرق» در پایان سال ٨٢ نسخه‌ای را با خود به تعطیلات نوروزی بردند که از نظر حجم و محتوا، به کتابی بالنسبه قطور شباهت داشت. استقبال خوانندگان و اهالی مطبوعات از احیای این سنتِ فراموش‌شده، سبب انتشار هرساله سالنامه از سوی روزنامه «شرق» شد و البته دیگر روزنامه‌های معتبر کشور نیز از آن پس به انتشار سالنامه روی آوردند تا این سنت، دیگر بار نهادینه شود. حالا دیگر کمتر روزنامه معتبری را می‌توان یافت که گزیده‌ای تحلیلی از مطالب و رویدادهای سال را با نگاه ویژه خود ره‌توشه نوروزی خوانندگانش نکند.
ما نیز به عنوان احیاگران این سنت نیکو چنین می‌کنیم. کتابچه‌ای که اکنون پیش‌روی شماست، نگاه اهالی «شرق» است به رویدادهای سالی که گذشت، به اضافه نیم‌نگاهی به سالی که آغاز می‌شود.
سال ٩۴ برای مردم ما، سالی بسیار خطیر بود. ما در این سال شاهد دو رخداد مهم و سرنوشت‌ساز برای ملت ایران بودیم:
نخستین و مهم‌ترین آن، چالش هسته‌ای ایران با جامعه جهانی بود. حسن روحانی، رئیس‌جمهوری در برنامه‌ و شعارهای تبلیغاتی خود وعده داده بود تا مناقشه‌ای که ١٢ سال ذهن و ضمیر مردم ایران را به خود مشغول و جامعه جهانی را دچار نوعی ایران‌هراسی کرده بود، حل کند؛ به‌تعبیر ‌دیگر طوفانی ساختگی از سوی مخالفان ایران، که کشور ما، منطقه و جهان را درگیر کرده بود و معیشت و سایر شئون زندگی جامعه را تحت تأثیر قرار داده و می‌رفت که اثرات مخرب‌تری بر زندگی ما و رابطه ایران با جهان بگذارد؛ اما نظام جمهوری اسلامی توانست با تدبیر و تبیین استراتژی «نرمش قهرمانانه» از سوی رهبر معظم انقلاب و اتخاذ تاکتیک‌های مناسب توسط رئیس‌جمهور و تیم خردورز مذاکره‌کننده، به‌خوبی از آن عبور کند. به‌ثمرنشستن این مذاکرات علاوه بر حل مشکل ارتباطی ایران با جهان، توانست به‌عنوان الگوی جهانی مدنظر کشورهای مختلف جهان قرار گیرد، تا جایی‌که اینک «برجام» نقل محافل دیپلماتیک جهان است.
اما مسئله دیگری که مایه افتخار و خرسندی عموم جامعه ماست، برگزاری انتخابات شکوهمند دهمین دوره مجلس شورای اسلامی و پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری، با حضور پُرشور و شعور مردم بود که با وجود برخی کاستی‌ها در فرایند انتخابات، مردم با حضور حداکثری، تلخی‌ها را زدودند و این‌گونه کام همه ما شیرین شد و تا اینجای کار، مجلسی را برگزیدند که همه مردم ایران را نمایندگی می‌کند و گروه‌ها و جریان‌های سیاسی مختلف در آن نماینده دارند. این رویداد می‌تواند «برجامِ ٢» را محقق کند که حامل ایده گفت‌وگوی داخلی بین گروه‌های مختلف سیاسی، مردم و دولت است و به‌تعبیری نهضت فراگیر گفت‌وگو است که رئیس محترم جمهور نیز پیش‌تر وعده آن را داده بود.