جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳

رویارویی با مردم سالاری در پوشش شریعت

آیت الله محمد تقی مصباح رییس «موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی» پایان هفته گذشته در قم در دیدار با اعضای «کاروان عاشقان حسینی و زایران خمینی» با انتقاد تند از «حسن روحانی» رییس جمهوری اسلامی ایران و دولت وی گفت که « دیروز به استادان دانشگاه گفتند که بی سوادند و امروز به علما

اختصاصی کرونا

کد خبر : 3861
تاریخ انتشار : دوشنبه ۱۹ خرداد ۱۳۹۳ - ۸:۳۹

کرونا :

رویارویی با مردم سالاری در پوشش شریعت

رویارویی با مردم سالاری در پوشش شریعت 3

آیت الله محمد تقی مصباح رییس «موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی» پایان هفته گذشته در قم در دیدار با اعضای «کاروان عاشقان حسینی و زایران خمینی» با انتقاد تند از «حسن روحانی» رییس جمهوری اسلامی ایران و دولت وی گفت که « دیروز به استادان دانشگاه گفتند که بی سوادند و امروز به علما می گویند اینها نمی دانند دین یعنی چی؟ دچار توهم شده اند. معلوم نیست دین شان را از فیضیه گرفته اند یا انگلستان؟ …نامحرمان وارد شده اند…به دنبال جدایی دین از سیاست اند…ممکن است شاه را به کاخ برنگردانند اما فکر شاه را بر می گردانند…مواظب باشیم ولایت شیطان را به جای ولایت فقیه به خورد ما ندهند …لباس بلند برای بانوان پیدا نمی شود و …».

سخنان محمد تقی مصباح که بالاتر به بخشی از آن ها اشاره شد در روزنامه ها و پایگاه های اطلاع رسانی (سایت های) گوناگون داخلی از جمله تابناک و انتخاب و نیز رسانه های خارجی بازتاب گسترده یافت و برخی تحلیلگران، از خشم و موضع گیری تند او علیه رییس جمهوری انتقاد کردند اما کمتر کسی با استناد به نوشته های مصباح، افکار سیاسی او را در بوته و ترازوی نقد قرار داد.

بررسی اندیشه های سیاسی آیت الله مصباح نشان می دهد که او ، نگاه سنتی به مقوله های حکومت، حق حاکمیت، ملت، مردم سالاری، آزادی و برابری دارد. او در باره تعریف حکومت می گوید: می توان حکومت را ارگانی رسمی دانست که بر رفتارهای اجتماعی نظارت داشته است و به آنها جهت می بخشد. اگر مردم از روش مسالمت آمیز، جهت دهی را پذیرا نشوند، حکومت با استفاده از قوه ی قهریه، اهدافش را دنبال می کند. اگر کسانی از مقررات وضع شده برای نیل به هدف حکومت و قانون، تخلف کنند، با کمک دستگاه های نظامی و انتظامی، مجبور به پذیرفتن مقررات می شوند.(1)

عربستان در برابر قدرت ایران، چیزی به شمار نمی رود
دنبال کنید

مصباح معتقد نیست که انسان ها به طور ذاتی دارای حقوقی از جمله حق حاکمیت هستند. به باور او «…باید اقتصاد، حکومت و سیاست ما تابع اراده خدا باشد…آنان که بر حاکمیت اراده خود و انسان به جای اراده خدا پای می فشارند در حقیقت مشرک و کافرند؛ گرچه به ظاهر ، اظهار اسلام نمایند.(2)

این دیدگاه مصباح برخلاف عقیده ی بسیاری از مراجع و عالمان شیعی و حوزوی مانند آیت الله «محمد باقر صدر» است که معتقدند هر چند حق حاکمیت از آنِ پروردگار است اما خداوند این حق را در عصر غیبت به افراد بشر و انسان ها واگذار کرده است. صدر در این ارتباط می گوید:

«خداوند بشریت را نایب خود در حکومت قرار داده و رهبری و آبادانی جهان را از نظر اجتماعی و طبیعی به او سپرده است. بدین ترتیب حکومتِ انسان بر خود، هم بر این پایه درست می شود، چنان که حکومت مردم بر مردم یعنی حق حاکمیت ملی نیز به عنوان خلیفه الله بودن انسان ها، می تواند مشروع و قانونی باشد… در عصر غیبت، این حق به مردم بازگردانده شده و طبق 2 قاعده ی «شورا» و «حق حاکمیت» اعمال خواهد شد».(3)

با توجه به دیدگاه متفکران اسلامی و شیعی، که در اجتهاد و تخصص آنها تردیدی نیست، با پذیرش همان مبنای حقوقی که مصباح بیان کرده است، می توان از حق حاکمیت ملی و حکومت مردم سالار (دموکراتیک) سخن به میان آورد و از مشروعیت و مقبولیت آن دفاع کرد.

ضرورت پذیرش این حق در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران از جمله مقدمه ی آن نیز آمده است؛ قانونی که آیت الله مصباح آن را پذیرفته است و در سایه ی آن فعالیت و زندگی می کند.

** آزادی و اختیار قانون گذاری

در بحث آزادی و اختیار مردم یا نمایندگانشان برای قانون گذاری (پارلمان) که یکی از مشخصه ها و مولفه های مهم مردم سالاری به شمار می رود، محمد تقی مصباح معتقد است که «هر گونه اعتبار قوانین حقوقی از خدا ناشی می شود. خدا، قوانین درست را بنا نهاده و خود او منشا اعتبار آنها است. پس نظام حقوقی حاکم بر جامعه و سیاست، فقط در صورتی اعتبار دارد که به خدا منتهی شود. لذا بشر نه تنها نمی تواند قانون گذار خویش باشد بلکه اساسا (در اصل) انسان ها حق ندارند و نباید به رای خود قانون وضع کنند. اما معنای این که قانون گذاری باید به خداوند منتهی شود این نیست که او همه قوانین را بدون واسطه و به طور مستقیم وضع کند بلکه در مورد بخشی از قوانین کافی است که اجازه وضعش را به دیگران بدهد. خدا اجازه ی وضع بخشی از قوانین کلی و ابدی را به پیامبر اسلام(ص) و سایر معصومین (ع) داده و اذن تشریع همه ی قوانین مقطعی و موقت (احکام السلطانیه) را به حاکمان شرع، اعم از معصوم و غیر معصوم(فقها) داده است.(4)

کنسرت بزرگ موسیقی لری و بختیاری برگزار می شود
دنبال کنید

این دیدگاه مصباح یزدی با اصل و نص قرآنی «اوفوا بالعقود» و نیز نظریه ی «قرارداد اجتماعی» که از مبانی مهم مردم سالاری (دموکراسی) است در تضاد است. ایراد وی بر این نظریه، آن است که هر چه تعداد اعضای یک جامعه افزایش یابد، احتمال توافق همگانی و رضایت عمومی رو به کاستی می نهد. علاوه بر این برای اثبات صحت و حقانیت یک قانون، نمی توان به قبول عام آن از طرف مردم یا اکثریت آنان استناد کرد زیرا ملازمه ای بین این دو وجود ندارد.

نکته ی دیگری که مصباح برآن تاکید می کند این است که چون عقل بشری به دلایلی توان وضع قانون کامل را ندارد به تشریع و قانون گذاری از طرف شارع نیاز داریم.(5) اما پرسش پایه ای (اساسی) در میان دینداران این است که آیا نقل و نص

نویسنده:

همسو با خبر روز

ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : ۰
  • نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
  • نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.

logo-samandehi