فرمایشات رهبری؛ خطوط قرمز برای منتقدان و مذاکره کنندگان

کاظم جلالی نماینده مردم شاهرود و میامی در مجلس شورای اسلامی طی یادداشتی در روزنامه اعتماد با عنوان «فرمایشات رهبری؛ خطوط قرمز برای منتقدان و مذاکره‌کنندگان» نوشت: رهبر معظم انقلاب در سخنرانی اخیرشان رابطه منتقدان و مذاکره‌کنندگان را به شکلی ایجابی تبیین فرمودند.

متن کامل یادداشت رییس مرکز پژوهش‌های مجلس به شرح زیر است:

مقام معظم رهبری در حالی یک هفته بعد از تفاهم سیاسی بین ایران و ١+۵ در رابطه با مذاکرات هسته‌ای اعلام نظر فرمودند، که نه تنها در داخل ایران که حتی می‌توان گفت در سطح بین‌المللی و جهانی نیز بسیاری منتظر اعلام نظر ایشان بودند. شاید مهم‌ترین فراز فرمایشات رهبری اشاره ایشان به این نکته باشد که هنوز هیچ چیز نهایی و قطعی وجود ندارد. این موضع‌گیری می‌تواند تمام اظهارنظرهایی را که با ظاهر گمانه‌زنی و در راستای تغییر جو مذاکرات به نفع طرف مقابل ایران انجام می‌شود خنثی کند. از این نکته که بگذریم مسائل مهم دیگری نیز در سخنان اخیر رهبری وجود داشت که جای تدقیق و تعمیق دارد. اول اینکه ایشان در فرمایشات خود از اصل مذاکرات و تیم مذاکره‌کننده کشورمان حمایت کردند و فرازهای سخنان ایشان درباره تیم هسته‌ای کشورمان مانع بسیار مهمی خواهد بود در مقابل شبهه‌افکنی‌هایی که علیه تیم مذاکره‌کننده کشورمان انجام می‌شود. دوم اینکه نگرانی‌های خودشان را نسبت به عهدشکنی غربی‌ها بیان کردند که این نگرانی‌ها ابعاد همگانی دارد و همه می‌دانند و آگاه هستند که غربی‌ها چندان پایبندی قابل قبولی به تعهدات خود ندارند. سوم اینکه خطوط قرمز مذاکرات هسته‌ای را به شکل شفاف و کامل برشمردند که به نظر می‌رسد این هم می‌تواند فایده بسیار زیادی برای مذاکرات و مذاکره‌کنندگان داشته باشد. نکته چهارم اینکه به هر حال مطالبه مقام معظم رهبری این بود که فضای انتقادی مــذاکرات در داخل به یک فضــای سازنده تبدیل شود. به این معنا که به جای مچ‌گیری یا تضعیف یکدیگر در داخل، منتقدان نقطه نظرات خود را با مسوولان به شکلی مطرح کنند که یا مسوولان امکان توجیه منتقدان را داشته باشند یا اگر انتقادی وارد است، به دنبال راه چاره بیندیشند. در کل به نظر می‌رسد ایشان رابطه منتقدان و مذاکره‌کنندگان را به شکلی ایجابی تبیین فرمودند. به طور کلی می‌توان گفت که رهبری معظم یک بار دیگر خطوط قرمز کلی را تبیین کردند؛ هم برای منتقدان و هم برای مذاکره‌کنندگان. از این پس تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای می‌تواند با شفافیت بیشتری حرکت کند و ضمنا قطعا خواهند توانست از بیانات رهبری در مذاکرات به شکل مفیدی استفاده کنند. به هر حال طرف مقابل هم باید بداند که اگر خطوط قرمز رهبری در نتیجه مذاکرات لحاظ نشود، افقی برای رسیدن به نتیجه مطلوب وجود نخواهد داشت. در عین حال درباره منتقدان هم ایشان اشاره فرمودند که موضع‌گیری‌ها باید در چه چارچوبی انجام شود و با چه شیوه‌ای در منظر افکار عمومی طرح شود.

ضمن اینکه دولت هم موظف به شنیدن نظرات منتقدان است و تا جای امکان باید پاسخگوی این دغدغه‌ها باشد. از منظری دیگر تاثیر فرمایشات مقام معظم رهبری بر کلیت مذاکرات از حیث‌های مختلف حتما مثبت و سازنده خواهد بود. مهم‌ترین دلیل شاید تایید مجدد تیم هسته‌ای کشورمان توسط ایشان باشد. مقام معظم رهبری باز هم در فرمایشات اخیرشان تاکید فرموده‌اند که به تیم هسته‌ای کشورمان اعتماد دارند و این جمله، حمایتی سنگین از آنهاست. از طرف دیگر این موضوع مهم است که ایشان از اصل مذاکرات هم حمایت کرده‌اند و این می‌تواند برای ادامه راه بسیار کارگشا باشد. در همین حال ایشان بر پایبندی به تعهدات احتمالی ایران تاکید دارند و مضافا بر آن در بحث ایالات متحده امریکا هم اشاره بسیار مهمی داشتند مبنی بر اینکه ما در این مذاکرات امریکایی‌ها را آزمایش می‌کنیم و اگر اینها به تعهدات خود عمل کردند، در آن صورت می‌شود راجع به مسائل دیگر و ادامه گفت‌وگوها در حوزه‌های دیگر هم تصمیم‌گیری کرد. به نظر می‌رسد این فراز از سخنان مقام معظم رهبری پیام بسیار مهمی را به دنبال دارد و می‌تواند در آینده سیاست خارجی ایران بازتاب‌های عمیقی در پی داشته باشد. با توجه به مواضع اخیر رهبری به نظر می‌رسد بیش از هر زمانی روشن شده که باید در داخل به سمت همگرایی و هماهنگی پیش رفت. بحث همدلی و همزبانی از نظر مقام معظم رهبری آنقدر دارای اهمیت و کارکرد ویژه‌ای بوده که ایشان این موضوع را در نام‌گذاری سال جدید نیز مورد تاکید قرار داده‌اند. پیام سال «دولت و ملت، همدلی و همزبانی» پیامی کاملا روشن و مشخص است که در فرمایشات اخیر ایشان باز هم مورد اشاره و تاکید قرار می‌گیرد. اینکه ایشان می‌فرمایند که فضای انتقادات باید در چارچوب گفت‌وگوهای سازنده پیش برود و نهایت همه مسیرها به حفظ و تقویت منافع ملی منتهی شود، تکلیف همگان را در حوزه‌های مختلف مشخص می‌کند. ما با توجه به فرمایشات اخیر ایشان نیاز داریم تا فضای انتقادی داخل را از سمت چالش به سمت گفت‌وگو سوق دهیم. در مجموع فضای عمومی فرمایشات اخیر مقام معظم رهبری فضایی مثبت نسبت به روند مذاکرات بود. مطالبه همه گروه‌های ایرانی این است که مذاکره را برای رسیدن به نتیجه می‌خواهند نه مذاکره برای مذاکره. آن هم نتیجه‌ای که مبتنی بر عزت و منافع ملی باشد که مورد تبیین مجدد مقام معظم رهبری قرار گرفت.