لومباردی: تحریم های هسته ای ایران، یوان نفتی را جایگزین دلار نفتی می کند

در این تحلیل به عنوان پیش بینی سال ۲۰۱۸ به قلم الساندرو بورنو آمده است: ‘اگرچه تغییر و تحولات اساسی معمولا بدون آمادگی قبلی افراد و یا ملت ها رخ می دهد، اما با ظهور قدرت های اقتصادی جدید در جهان بی تردید هژمونی مالی و اقتصادی آمریکا در معرض تهدید جدی قرار گرفته و می گیرد.
مدت ۵۰ سال بود که قدرت اقتصادی و سیاسی آمریکا بر پایه دلار به عنوان ارز غالب در معاملات نفتی جهان قرار داشت، اما تغییرات جدید در مناسبات مالی بین المللی به تدریج می رود تا همگان را شگفت زده کند و حتی اگر این تغییرات بخواهد برای بهبود وضعیت اقتصادی جهان همچنان پیش رود، شکی نیست برخی کشورها از جمله آمریکا را با تنش ها و خطراتی جدی مالی مواجه خواهد کرد.
دلار آمریکا همواره ارز غالب در معاملات نفتی جهان بود، چرا که هر کشور خریدار نفت، صرف نظر از محل تولید این انرژی اعم از نفت وست تگزارس اینترمدیت، برنت دریای شمال و حتی نفت (اوپک) لاجرم دلار آمریکا می پرداخت، اما دولت ایران با راه اندازی بازار بورس کیش در اواخر سال ۲۰۱۰ تلاش زیادی کرد که این استیلای دلار را در عرصه ژئوپولتیک جهان به چالش بکشد.
اگرچه تاثیر این اقدام تهران بسیار محدود بود و تهدید اولیه آن چندان از سوی آمریکا جدی گرفته نشد، اما تغییرات باورنکردنی و تهدیدات بزرگی در عرصه اقتصاد نفتی جهان رخ نمود و به تدریج چین معاملات نفتی خود با روسیه را به یوان انجام داد و حتی ژاپن نیز در مواقعی مجبور شد در معاملات نفتی خود از دلار فاصله بگیرد.
اگرچه واژه ‘دلار نفتی’ برای نخستین بار توسط ابراهیم اوویس استاد دانشگاه جرج تاون آمریکا برای بررسی تاثیر اختلال اجتماعی و اقتصادی دریافت میلیاردها دلار آمریکا توسط کشورهای چون عربستان سعودی، کویت، امارات متحده عربی و ایران ساخته و استفاده شده بود، اما افزایش قیمت نفت به همراه افزایش تقاضای آن که بر اساس قرارداد نظام پرداخت بین المللی سال ۱۹۴۴ موسوم به برتون وودز و برمبنای مبادله ارزی به طلا شکل گرفته بود، موجب افزایش هرچه بیشتر قیمت آن در بازارهای جهانی شد و لذا دلار به یک ارز بدون چالش در مبادلات جهانی تبدیل شد و ارزش آن تا بحران مالی سال ۲۰۰۸ در اقتصاد جهان همچنان ثابت ماند و حتی رو به افزایش نهاد.
البته این بحران گرچه بسیاری از کشورهای کوچکتر جهان به ویژه کشورهای کم جمعیت تولید کننده نفت را با چالش های جدی رو به رو کرده بود، اما به سهم خود بزرگترین نعمت برای اقتصاد آمریکا بود، چرا که دلار آمریکا به تدریج ارز غالب دیگر محصولات از جمله محصولات معدنی نیز قرار گرفت و حتی بدهی های خارجی آمریکا که از قضا بدهکار ترین کشور جهان نیز هست را نیز جبران کرده بود.
با این وجود، اگرچه هنوز بانک های مرکزی بسیاری از کشورهای جهان معاملات بین المللی خود را بر اساس دلار تنظیم کرده و می کنند، اما رقیب آمریکا، یعنی چین که دومین اقتصاد جهان را از آن خود دارد کم میل نیست یوان را در معاملات بین المللی جایگزین دلار کند.
چین با آن جمعیت فراگیرش که از قضا بزرگترین خریدار نفت ایران نیز به شمار می رود و رقیب اصلی اقتصاد آمریکا است، یکی از حامیان برنامه هسته ای ایران نیز هست، با این وجود هرچه تحریم های اقتصادی آمریکا علیه ایران و برنامه های هسته ای آن کشور بیشتر ادامه یابد، دولت چین نیز بهترین فرصت را در اختیار خواهد داشت تا تمامی معاملات تجاری اعم از نفتی و غیر نفتی با ایران را با یوان انجام دهد و به تدریج این اصل را در معامله با دیگر کشورهای جهان نیز تسری بخشد.
بنابراین، تحریم های آمریکا علیه ایران نه تنها تهران را از واشنگتن دور تر و به پکن و مسکو به عنوان رقیبان اصلی واشنگتن نزدیکتر خواهد کرد، بلکه ادامه این روند در دراز مدت سنگ بنای یک تجارت بدون دلار را در جهان پایه ریزی خواهد کرد که حاصل آن چندان خوش آیند آمریکا و همپیمانان غربی آن نخواهد بود.
بنابراین، ادامه تحریم های آمریکا علیه ایران و موضع ناپایدار واشنگتن در خصوص توافق جامع هسته ای قدرت های جهانی با ایران (برجام) که در سال ۲۰۱۵ امضا شد ، موجب می شود دلار به تدریج ارزش اقتصادی سابق خود را از دست بدهد و یوان چین جایگزین آن شود، به ویژه اینکه قدرت های نوظهور اقتصادی در چهار گوشه جهان (آفریقای جنوبی، چین، روسیه، برزیل و هند) نیز به تدریج تلاش خواهند کرد وابستگی خود به دلار نفتی را کم کرده و به ارز غالبتر این اتحادیه اقتصادی (بریکس) که همان یوان باشد، روی آورند.
از طرف دیگر ژئوپلتیک خاورمیانه نیز امروزه تغییر کرده است به گونه ای که کوچکترین محاسبه غلط سیاسی و اقتصادی می تواند به بزرگترین فاجعه سیاسی و نظامی و جنگ های مخرب در جهان تبدیل شود.
اگرچه ایران به لحاظ نظامی نمی تواند با ارتش آمریکا هماوردی کند،اما آنها (ایرانیان) از دوره باستان ثابت کردند که بسیار استراتژیک عمل کرده و به عنوان تکمیل کننده بازی شطرنج در جهان، از قضا در عین حال شطرنج بازان ماهری هستند.
آنها براحتی می توانند با تشویق خریداران پراشتیاق نفت خود از جمله چین برای انجام معامله نفتی به یوان، ضربه بزرگی به منافع آمریکا وارد کنند و صرف نظر از اینکه دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا چه تصمیمی برای برجام بگیرد، براحتی از تاثیرات مخرب تحریم های آمریکا علیه اقتصاد تهران بکاهند.
آمریکا با اعمال تحریم های اقتصادی علیه ایران و جدا کردن خود از بازار این کشور، نه تنها از بازنده های اصلی معاملات با ایران است، بلکه این کشور را به سمت رقیبانی سوق داد که آنها نیز خواستار جایگزین شدن یوان نفتی با دلار نفتی هستند.
اگرچه کشوررهای حوزه اتحادیه اروپا امروزه از یک توان اقتصادی برابر چین برخوردار نیستند، اما اغلب کشورهای اروپایی امروزه کم میل نیستند تا معاملات تجاری خود را به یورو انجام دهند و چین نیز در این میان بی تردید از این فرصت استفاده خواهد کرد، همانگونه که قبلا سنت معامله با دلار نفتی را شکسته بود از این پس نیز بعد از ایران قصد دارد معاملات تجاری خود با ونزوئلا، کشورهای شمال آفریقا و حتی عربستان سعودی را بدون دلار انجام دهد و قدرت دلار را به چالش جدی بکشد.
از سوی دیگر، ایران نیز با تولید نفت ارزان و فراوان، بازارهای جهانی را دچار تزلزل خواهد کرد و چنانچه کشورهای تولید کننده نفت همچون عربستان بخواهند با افزایش تولید قیمت نفت را کاهش دهند، بیش از همه به خود و همپیمانانشان ضربه می زنند .
بنابراین، چنانچه ترامپ همچنان بخواهد ایران را تهدید به نقض برجام کند، هم فرصت از سرگیری فعالیت های هسته ای را در اختیار ایران گذاشته است و هم خود را از حمایت های کشورهای اروپایی، روسیه و چین برای دخالت نظامی در ایران محروم می کند، چرا که آنها رسما اعلام کرده اند در این زمینه در کنار ایران هستند و تنها اسرائیل (رژیم صهیونیستی) و عربستان هستند که از حمله آمریکا به ایران جانبداری می کنند.
بنابراین تاریخ معاصر نشان داد که تحریم ها علیه ایران دیگر راه چاره برای جلوگیری از قدرت گرفتن ایران در خاورمیانه نیست، چرا که تجربه اعمال تحریم های آمریکا از زمان انقلاب سال ۱۹۷۹ (۱۳۵۷) ایران به این سو خلاف آنرا ثابت کرده است و در واقع تشدید همین تحریم ها در دهه ۱۹۸۰ بود که ایران را واداشت برنامه های توسعه هسته ای و موشکی خود را توسعه ببخشد.
بطور مثال، تحریم های آمریکا برای جلوگیری از سرمایه گذاری های خارجی در بخش نفت و گاز ایران موجب شده بود این کشور در مقابل، صنایع و فناوری های هسته ای خود را توسعه بخشد و از این طریق به نوعی دیگر سیاست خارجی خود را در مقابل دشمنان خود قدرتمند سازد.

تنظیم خبر : امین کائیدی شادگان

نویسنده: